50 jaar zorgcentrum ‘De Stelp’

 

Halverwege de jaren 1950 waren er bij de gemeente al plannen voor het bouwen van een zorgcentrum op Ameland. Helaas, vielen deze plannen te duur uit en stond niet de hele Amelander bevolking er achter. Pas in 1962 kwam er door particulier initiatief meer vaart in de realisering van dit plan. Het driemanschap, bestaande uit B. Hoekstra, ds. A. Peschar en K. Zandstra, kregen na veel gelobby het voor elkaar een stichting te vormen die spoedig met een voorstel zou komen. Bij de vorming van de stichting werd rekening gehouden met de samenstelling van de bevolking. Aanvankelijk deed het rooms-katholieke deel van de bevolking nog niet mee. Zij wilden eerst onderzoeken of het wel wenselijk was de ouderen op Ameland in een verzorgingstehuis onder te brengen.

Reeds in het najaar van 1962 deelde ds. Peschar bij een bijeenkomst van Stichting Bouw Bejaardencentrum Ameland mee dat er binnenkort met de bouw van De Stelp begonnen kon worden. De gemeente had zich voor de rente en aflossing van een lening garant gesteld. Aanvankelijk werden de bouwkosten op f. 800.000,- geraamd. Dit zou echter ruim twee ton hoger uitvallen. Voor het ontwerp werd de Leeuwarder architect M. Gerbenzon benaderd. Hij ontwierp in vrije korte tijd het gebouw van 56 meter lang, 16 meter breed, met een dwarsvleugel van 50 bij 10 meter. Bij dit ontwerp hield hij ook rekening met eventuele uitbreiding voor in de toekomst zodat er vleugels eraan gebouwd konden worden. Op 17 oktober 1963 werd, een jaar na de eerste bespreking van het driemanschap, door burgemeester Siderius de eerste steen gelegd.

Het dagelijks bestuur bestond uit de initiatiefnemers B. Hoekstra, K. Zandstra en ds. Peschar. In april 1964 werd mw. T. Rienks tot directrice van De Stelp benoemd. Zij was wijkverpleegster van het Groene Kruis geweest. Tot ambtenaar in algemene dienst werd Jacob Bakker benoemd. De leiding van het zorgcentrum was later in handen van het echtpaar Hendriksen uit Emmen dat geassisteerd werd door een hoofdzuster, verpleegster, verpleeghulpen en bejaardenhelpsters.

Terwijl De Stelp gebouwd werd, vormden een aantal (amateur)musici van Ameland een comité met als doel geld in te zamelen voor een fraai geschenk. Het comité wilde graag de bewoners een elektrische orgel schenken en ging daarvoor huis aan huis collecteren. De heer M. Kanger, voorzitter van het comité, maakte op 8 september 1964 bekend dat de collecte maar liefst f 3748,75 had opgebracht! Dit bedrag was ruim voldoende om een goede orgel te kopen. Tijdens de bijeenkomst van (amateur)musici van Ameland werd besloten welk type orgel en leverancier het zouden worden. Alle aanwezigen spraken hun lof uit voor de royale giften die de Amelanders hadden gegeven. Er was snel overeenstemming hoe het geschenk, namens de hele Amelander bevolking, aangeboden zou worden. Bij de opening van De Stelp werd dit door de heer H. Dijkstra, hoofd van de christelijke school te Hollum, gedaan. 

Feestelijke opening

Op 11 november 1964 was het dan zover. Onder belangstelling van veel Amelanders, opende Commissaris der Koningin mr. H.P. Linthorst Homan met muzikale assistentie van “Kunst naar Kracht” en “Looft den Heer”, De Stelp. Daarna voerde burgemeester Siderius het woord. Hij prees het driemanschap de heren Hoekstra, Zandstra en ds. Peschar voor het initiatief en hun doorzettingsvermogen. Met de komst van het zorgcentrum hoefde de ouderen op het eiland niet naar de vaste wal. Voorheen woonden veel ouderen bij hun kinderen in of werden ze in “Duinzicht” aan de Westerlaan in Hollum ondergebracht. Dit laatste bood voor de huisvesting echter onvoldoende oplossing. Het zorgcentrum kreeg de naam ‘De Stelp’, wat een beschutte omgeving betekent, naar het stuk grond waarop het gebouwd is. Verder bedankte burgemeester Siderius vele andere mensen die zich voor de totstandkoming van De Stelp hadden ingezet zoals wijlen wethouder Van der Laag. 

Burgemeester J. Siderius plaatst op 17 oktober 1963 te eerste steen voor De Stelp. Foto uit LC van 18-10-1963

Moderne voorzieningen

In die tijd was De Stelp één van de modernste zorgcentra in Friesland. Er was een onderzoekkamer voor de dokter dat tegelijk als verloskamer dienst deed. In het zomerseizoen hoefden daardoor bij spoedgevallen niet langer de huizen van de dokter als kraamkliniek gebruikt te worden. Aanstaande moeders die op Ameland verbleven, hoefden dan niet op stelt en sprong naar de wal maar konden op het eiland blijven. Kranten uit die tijd noemden de verloskamer in het zorgcentrum een “unicum”. Ook was er een goed ingerichte ziekenkamer voor noodgevallen. Er was een badkamer met zitlift voor bejaarden die zelf het bad niet in konden komen. De Stelp had nog een primeur: het gebouw had de eerste lift van Ameland. Tot slot waren er nog een apotheekkamer en een rouwkamer.

Een andere bijzonderheid voor die tijd was het uitgebreide oproepsysteem waarbij een bewoner door op een knop te drukken contact met een zuster kon maken. De zuster drukte vervolgens weer op een knop waarbij de bewoner een “geruststellingslampje” zag brandden. Zo wist de bewoner dat zijn oproep was ontvangen. Dit systeem was door heer H.L. Mooi uit Leeuwarden gemaakt.

Ter ontspanning was er voor de mannen een biljartzaaltje en een knutselkamer. Zo werden er een recreatiezaal gebouwd waar toneel- en filmvoorstellingen gehouden konden worden. Deze zaal bood aan ca. 160 mensen plaats en kon ook door Amelanders voor allerlei bijeenkomsten gebruikt worden. Voor het personeel was er nog een zitkamer. Verder waren er nog een wasserij en een bibliotheek (met 1500 boeken). Alle kamers hadden aansluiting voor tv, radio en telefoon.  

 

 

Brand

Op 5 juni 1965 werd de vergunning voor uitbreiding van een nieuwe vleugel met 22 kamers en 10 flats afgegeven waardoor de capaciteit aanzienlijk werd verhoogd. De uitbreiding was noodzakelijk aangezien er op de wachtlijst veel mensen stonden. In augustus dat jaar werd er door firma Friso uit Sneek met de bouw gestart. De uitbreiding vond weer onder architectuur van de heer M. Gerbenzon plaats.

Onder andere Amelanders die aan de vaste wal (met name Amsterdam) woonden, wilden graag hun oude dag op Ameland doormaken. Daardoor was de woningbehoefte voor ouderen op Ameland groot. In 1970 werden er tien en in 1975 nog eens 30 bejaardenwoningen gebouwd. Hiervan stonden er 18 in Hollum, 6 in Ballum, 8 in Nes en nog eens 8 in Buren. Deze huizen waren vooral voor de meer zelfstandige ouderen bedoeld. 

 

Ter gelegenheid van het 25-jarige bestaan van De Stelp werd er op 11 november 1989 een reünie gehouden. Oud-bestuursleden en oud-personeelsleden werden daarvoor uitgenodigd. Daarbij waren ook de twee initiatiefnemers van de bouw van het bejaardenhuis, dhr. B. Hoekstra en ds. A. Peschar aanwezig. Op de foto zijn ze samen met burgemeester Siderius te zien.