Door André Staal

In 1998 gaf L. J. de Jong uit Krimpen aan de Lek de dagboeken van zijn voorvader Lieuwe Jans de Jong uit. De uigave kreeg als titel: De dagboeken van Lieuwe Jans de Jong  1825-1855. In 1999 verscheen een tweede druk. Lieuwe Jans de Jong was boer te Poppenhuizen onder Oldeboorn. Het boek bevat een schat aan informatie voor belangstellenden in de regionale geschiedenis. De Jong beperkte zich in het vastleggen van bijzondere voorvallen niet alleen tot zijn eigen streek. In het boek kwam ik ook een aantal opmerkingen tegen die een link hebben met Ameland. Het geciteerde uit het Dagboek staat hier cursief afgedrukt.

1 augustus 1834         Overleed even buiten ons Dorp aan den waterzugt en sterke bloeding F. A. Klijnsma alsmede de dienstmeid van Dos. van der Woude aan zware koortzen gevoegd op het roodvonk. Zij was een Amelander, en met hun als dienstmeid van dat eiland hergekomen.

 

13 mei 1852                E. Meyer naar Ameland als Notaris. 

Dos. van der Woude was de doopsgezinde voorganger van Inse Pieters van der Woude die ca. 1789 te Gorredijk werd geboren. Van 1821 tot 1833 was hij leraar van de Waterlandse gemeente van Nes op Ameland. De Waterlandse gemeente had in die tijd twee vermaningen op het eiland. Die te Nes is nog altijd in gebruik maar de vermaning te Hollum werd in 1912 afgebroken. Deze vermaningen hadden blauwe pannen als dakbedekking. Vandaar dat de gemeente wel werd aangeduid als Doopsgezinden van de Blauwe Schuur. Inse Pieters van der Woude volgde in 1833 zijn vader op als leraar van de Doopsgezinde gemeente die vergaderde in het Oude Huis te Oldeboorn. Zijn intreetekst op 10 november was 2 Cor. 2: 14-17. Op 29 november 1835 trouwde hij te Oldeboorn met Janke Murks Bottema. Inse was toen 46 en zijn bruid was toen 22 jaar. Janke werd op 6 maart 1836 door haar echtgenoot gedoopt na belijdenis van haar geloof te hebben afgelegd. Datzelfde jaar, op 10 december, overleed  Inse Pieters. Daarover schreef De Jong in zijn dagboek als volgt: 

Overleed zeer haastig en onverwagt onze beminde predikant J. P. van der Woude, zedert eenige tijd eenigzins sukkelende, naargeestig en zwaarmoedig van aard, en nu zedert eenige dagen geheel in zijne herzenen gekrenkt (parce qu’il se fait noijait).

Opvallend, zo niet veel zeggend, is wat De Jong schreef op 16 maart 1840:

Heden morgen ongeveer half tien overleed de Heer P. J. van der Woude, oud leraar onzer gemeente, aan verval van krachten, oud groot 80 jaar. Hij laat een weduwe en drie kindskinderen na. Zij hebben kinderen gehad, welke allen zijn verdronken, in het water omgekomen.

Janke Murks Bottema hertrouwde te Oldeboorn op 18 december 1842 met Evert Meyer. Evert was toen kandidaat-notaris. Tussen 1843 en 1852 kregen Janke en Evert vijf kinderen. Op 13 maart 1852 noteerde De Jong in zijn dagboek: 

Berigt van de bevalling van Janke, huisvrouw Heer E. Meyer, Candidaat-Notaris, Wethouder onzer Gemeente, thans geplaatst kantoor Holwerd, eiland Ameland, van een meisje. Alles wel en goed.

In het volgende kadertje staat het familiebericht dat op 19 maart 1852 in de Leeuwarder Courant verscheen.

Wat de voornaam van dominee Van der Woude betreft nog het volgende. In de burgerlijke stand worden als voornaam en patroniem Inse Pieters gebruikt. In zijn dagboek gebruikte De Jong J. P. als initialen. In de Inventaris van de archieven van de Doopsgezinde Gemeenten Nes, Ballum en Hollum op het eiland Ameland 1659-1992 staat hij vermeld als Yme Pieters. van der Woude. De ouders van Inse waren Pieter Imes van der Woude en Aukje Inses Korthout. Wellicht gaven de patroniemen van de ouders aanleiding tot de verwarring. Nog enkele gegevens betreffende het echtpaar Meyer-Bottema. Janke Murks Bottema werd te Irnsum geboren op 26 augustus 1813 en overleed te Arnhem op 10 oktober 1881. Evert werd ca. 1813 te Joure geboren en overleed voor 10 oktober 1881. 

En dan nog kort over het genoemde dienstmeisje. Geeske werd ca. 1805  te Nes op Ameland geboren als dochter van Jitse Jitses de Jong en Trijntje Jans Hecker. Dit was waarschijnlijk het tweede huwelijk van Jitse Jitses de Jong. Hij was namelijk op 5 augustus 1792 getrouwd te Nes met Antje Jakobs de Beer/ de Boer. Uit dit huwelijk werd ca. 1795 een zoon geboren. Deze zoon, ook Jitse Jitses genoemd, huwde in 1825 met Grietje Fijkes. Moeder Antje Jakobs was, blijkens de huwelijksakte, toen al overleden. Ruim twee jaar na zijn trouwen met Grietje Fijkes overleed Jitse Jitses te Antwerpen als stuurman van het schip de Vriendschap. Geeske was waarschijnlijk een halfzus van Jitse. Ze kwam als dienstmeisje bij de doopsgezinde voorganger Inse Pieters van der Woude (ca. 1789-1836) in de pastorie te werken. Ze zal toen 16 jaar of ouder zijn geweest. Toen ze overleed, was ze ongehuwd. 

Interessant? Met 1 klik blijft u op de hoogte van de rijke Amelander historie: Follow @AmelandHistorie