Beginjaren van V.V. Geel Wit (1934-1940)
Door Koos Molenaar
Het is 1934. ‘We gaan naar Rome’, zingt heel Nederland. Ons nationale elftal zou wel even laten zien dat het kon voetballen en zou schitteren op het wereldkampioenschap in Italië. Zwitserland doorkruiste de plannen, maar het enthousiasme voor de voetbalsport had een nieuwe impuls gekregen, ook op Ameland. Op 5 mei 1934 zag de Nesser Sport Club het levenslicht en vier dagen later had ook Buren zijn voetbalclub, de Roomsch Katholieke Sport Club Geel Wit. De oprichting vond plaats in het grote lokaal van de openbare lagere school, tegenwoordig hotel De Klok. ‘Den 9 Mei 1934 bijeenkomst gehouden in de school te Buren des avonds 8 uur, om te komen tot oprichting eener sportclub’, is de eerste zin uit het notulenboek van secretaris Sip (van Rein) J. de Jong. Hij had de leiding van de oprichtingsbijeenkomst, waarbij verder aanwezig waren de Zeer Eerw. Heer Pastoor H.C. Koelman en 26 personen die zich allen als lid opgaven. Gerrit (van Tette Gerben) Boelens werd de eerste voorzitter. De overige bestuursleden waren Sip de Jong, Anne Kooiker, Gerben Boelens en Barend (‘Baaike’) Molenaar.
Op voorstel van Mijnheer Pastoor werd besloten om de eerstvolgende woensdagavond wederom bijeen te komen in de school. De voetbalkenner stelde zichzelf beschikbaar om op het bord enige uitleg te geven aangaande opstelling der elftallen en de naleving der spelregels.
Op de volgende ledenvergadering van 13 juli kreeg de vereniging een naam. Nadat verschillende suggesties werden afgewezen werd op voorstel van Theo Pieters Kiewied besloten om de club naar de pauselijke kleuren Geel Wit te noemen, ‘dan konden de sportpakjes ook in die kleuren worden uitgevoerd’. Ook moest er een nieuwe penningmeester komen omdat Barend Molenaar had bedankt. Willem Molenaar werd zijn opvolger.
De Buremers wilden ook wel eens een wedstrijd spelen, maar dat was een probleem. Geel Wit mocht, volgens voorschrift van de Bisschoppen van Nederland, alleen tegen geloofsgenoten voetballen. Theo Kiewied drong er op aan een oogje toe te knijpen, mede vanwege de afgelegenheid van Ameland. ,,Het mooiste in de voetbalsport is toch een wedstrijd’’, argumenteerde hij.
In augustus 1934 speelde Geel Wit zijn eerste wedstrijd. En het ging meteen fout. De confrontatie met NSC ontaarde in hatelijkheden wegens het, in Buremer ogen, partijdig optreden van de scheidsrechter en de ontoelaatbare aanvallen op de keeper door de Nessemers. Er volgde een verzoenende vergadering tussen de besturen van beide verenigingen in hotel De Boer (tegenwoordig hotel De Jong) in Nes, waarbij meester Tames Oud voor zijn bemiddelende rol werd beloond met een sigaar.
Geel Wit tegen NSC (ong augustus 1934). Achter: Sip de Jong (scheidsrechter), Jaap Metz, Hendrikus Oud, Antoon Oud, Willem Metz, Foppe Kiewiet, Petrus Brouwer. Midden: Anne Kooiker, Gerrit Boelens, Tiemon Metz. Voor: Theun Metz, Frans Oud, Piet Boelens.
Het eerste wedstrijdverslag van Geel Wit verscheen in de Nieuwe Dockumer Courant van 2 oktober 1934. De Buremers werden, waarschijnlijk door hun zwarte broeken, hierin consequent aangeduid als Geel Zwart. Ze startten in de volgende opstelling: doel: Frans Oud; achter: Theun Metz en Piet Boelens; midden: Anne Kooiker, Tiemon Metz en Gerrit Boelens; voor: Rikus Oud, Jaap Metz, Antoon Oud, Willem Metz en Foppe Kiewiet.
Zij namen het op tegen de volgende elf van NSC: doel: O. Tilman; achter: Theo de Haan en Piet de Boer; midden: Willy Kraus, Theo Elgersma en Gerrit Woudstra; voor: Wessel Edes, H. Metz, Bertus de Haan, Joop Steinvoorte en Hans Prussach.
Gespeeld werd om de door de heer Venema van camping Duinoord beschikbaar gestelde beker. De wedstrijd eindigde in 1-1, twee weken later won NSC met 6-2. Bij de stand van 5-2 verliet de Buremer keeper ‘op onverklaarbare wijze’ zijn doel, en daar er geen reservekeeper was moest Piet Boelens plaats tussen de palen nemen.
Op de jaarvergadering op 27 oktober 1934 moesten vervangers worden aangewezen voor het voorlopig bestuur. De stemming duurde nagenoeg de hele avond, temeer daar één stemming ongeldig moest worden verklaard omdat er meer stembriefjes waren ingeleverd dan er leden aanwezig waren! Theunis G. Metz werd voorzitter en Rikus Blom penningmeester, Sip de Jong bleef secretaris.
Staand: Barend Beijaard (?), Hendrikus Oud, Foppe Kiewiet, Anne Kooiker, Jaap Metz, Johan Oud, Petrus Oud, Piet B. Kooiker.
Geknield: Tiemen Boelens, Frans Oud, Gerrit Boelens, Piet Boelens.
Naast Geel Wit en NSC kende Ameland nog een vereniging: HVV uit Hollum. Op 11 november 1934 fietsten de Buremers van oost naar west om daar met 3-3 gelijk te spelen tegen de club die al in 1928 was ontstaan. De return leverde een 4-0 overwinning voor HVV op. Een maand later toog Geel Wit weer naar Hollum en liet zich nu vervoeren door J. Wagenaar; dat kostte Geel Wit het lieve sommetje van ƒ12,50.
De belangstelling voor de voetbalsport groeide en weldra hadden al de verenigingen twee elftallen. De reserves van HVV en Geel Wit speelden op 24 maart 1935 tegen elkaar in Buren. Daar werd het 1-1, twee weken later trok Geel Wit aan het langste eind: 3-1.
NSC was destijds de toonaangevende club op Ameland. Geel Wit werd in april met 5-1 en 3-1 afgedroogd. In Nes stonden de volgende ploegen tegenover elkaar: NSC: doel: Frans Kienstra; achter: Theo de Haan en Piet de Boer; midden: P. Bloem, Willy Kraus en Gerrit Woudstra; voor: H. Metz, Henny Keijer, Bertus de Haan, Wesel Edes en Altena. Geel Wit: doel: Jan Brouwer; achter: P.G. Boelens en Theun Metz, midden: G. Boelens, Tiemon Metz en Anne Kooiker; voor: Foppe Kiewiet, S.P. Brouwer, Gerrit Former, Jaap Metz en Rikus Oud.
De sport had een grote invloed op het maatschappelijke leven. In 1935 bedankte een van de leden van de elftalcommissie voor deze functie omdat hij vreesde dat zijn keuzebeleid hem klandizie zou schelen in zijn zaak.
NSC (Nesser Sport Club). De foto moet van voor de oorlog zijn aangezien NSC in de oorlog is opgeheven.
Op 1 september 1936 had penningmeester Blom ƒ144,26 in kas. Het was voor hem een lastige klus om het geld te innen, want als hij op het veld kwam om de contributie op te halen, had men het vaak ‘vergeten’ mee te brengen. Ook gebeurde het dan wel dat hij werd uitgelachen.
Mede door het vertrek van spelers naar zee of elders liep het ledental terug en konden de verenigingen eind jaren dertig nauwelijks één team formeren. De beenbreuk van Piet de Boer van NSC op 17 augustus 1937 zal de ogen van de voetballers hebben geopend voor de maatschappelijke gevolgen van blessures.
Op 5 september 1937 speelden Geel Wit 1 en 2 tegen RES, de katholieke vereniging uit Bolsward. Deze duels leverden, behalve nederlagen, ƒ38,90 aan entreegeld op, waarvan ƒ12,- aan de bezoekers werd uitbetaald als vergoeding van de reiskosten tot aan Zwarte Haan.
Op 31 oktober van dat jaar startte de eerste eilander competitie met de confrontatie HVV-NSC, die in een 6-5 zege voor de Hollumers eindigde. Geel Wit 1 versloeg een week later het eigen tweede elftal met 9-3. In januari 1938 was de return. Toen stonden de volgende elftallen tegenover elkaar:
Eerste: doel: T. Metz; achter: A. Brouwer en D.D. Brouwer; midden: A. Kooiker, T. Metz en P.P.P. Brouwer; voor: P. Brouwer, H. Oud, J. Metz, Th. Metz, F. Kiewiet.
Tweede: doel: P.P.J. Brouwer; achter: J. Kiewiet en J.P.P. Brouwer; midden: W. Beijaard, P. Brouwer en P. Oud; voor: Jan Oud, Jac. Oud, W. Metz, P.P. Boelens en S. Kiewied. De hoofdmacht won met 10-2, met vijf doelpunten van midvoor Th. Metz.
Geel Wit 1 was duidelijk de sterkste in deze competitie en het tweede elftal veruit het zwakst, zoals de stand laat zien:
Geel Wit 1 6 6 0 0 12 38-13
HVV 6 4 0 2 8 20-15
NSC 6 2 0 4 4 22-25
Geel Wit 2 6 0 0 6 0 10-37
Het bleef bij deze ene competitie voor de oorlog. Het rommelde in de wereld. Mensen sloegen op de vlucht. Ze gingen ook naar Ameland. Bestuur en leden van Geel Wit stelden hun vereniging open voor vreemdelingen in nood. Aanhangers van Franco waren de burgeroorlog in Spanje ontvlucht en kwamen op Ameland terecht. Zij brachten hun tijd door met onder meer voetballen tegen Geel Wit.
Geel Wit speelde voor de oorlog tegen Franco-aanhangers die op Ameland waren geïnterneerd.
In de oorlog werd er nog maar op bescheiden schaal tegen een bal getrapt. Om met de bus in Hollum te komen had de club benzinebonnen nodig. Burgemeester Boudewijn Bakker wilde die eigenlijk niet verstrekken, maar nadat Sip de Jong hem had overtuigd van de oneerlijke strijd die zou ontstaan als de Buremers na een wandeling van ruim tien kilometer afgepeigerd zouden arriveren kreeg hij de bonnen alsnog.
Lees het vervolg 'V.V. Geel Wit (1940-1970)'>>>
Interessant? Met 1 klik blijft u op de hoogte van de rijke Amelander historie: Follow @AmelandHistorie