Door Klaas Nobel

Nes

In het begin van de twintigste eeuw werden de huizen op Ameland nog verlicht met kaarsen en petroleum lampen. Omdat door de Eerste Wereldoorlog petroleum schaars was geworden, richtte burgemeester Bolomij zich op 22 juni 1918 tot de directeur van het PEB voor advies tot elektrificatie van Nes. Er werd een commissie ingesteld en al op 24 november van dat jaar brandde het eerste elektrisch licht op Ameland. De "Coöperatieve Vereniging tot Electrische Verlichting van het dorp Nes" exploiteerde het laagspanningsnet, de huisinstallaties en de dynamo. Deze dynamo werd aangedreven door de stoommachine van de zuivelfabriek van Foppe de Jong. Maar helaas door het tegenvallend exploitatie resultaat vanwege de hoge brandstof prijzen moest de coöperatie haar activiteiten staken. Enkele jaren later nam de ondernemende Foppe de Jong de zaak over en richtte de "N.V. Stoomzuivelfabriek, Graanmalerij en Electrische Centrale" op en werd in 1921 de 15 kw gelijkstroom generator aangevuld met een accu-batterij. In 1930 werd de stoommachine vervangen door een Deutz dieselmotor en werd het vermogen vergroot tot 45kw. Met een nieuwe Deutz in 1935 werd het vermogen 54kw.

Douwe Nobel in 1976 bij de stoommachine van de Hollumer zuivelfabriek die vergelijkbaar zal zijn met de machine van Foppe de Jong in Nes. Alle apparatuur werd destijds door deze machine middels leren riemen aangedreven. De machine uit 1923 die later (samen met een dynamo) als noodaggregaat fungeerde, is na sluiting van de fabriek door Nobel overgeplaatst  naar het Sorgdrager museum en daar te bezichtigen.

In 1930 werd de gemeente Ameland door de Bond voor Electrotechnische Handel en Industrie gewezen op misstanden in den lande op gebied van installatiewerk. Hierop volgde een levendige correspondentie tussen de gemeente en verschillende instanties waarin de gemeente zonder succes probeerde aansluiting te krijgen op het net van het Provinciaal Electriciteitsbedrijf in Leeuwarden (zie onderstaande document).

Kaart van midden-Ameland uit 1927

Kaart van oost-Ameland uit 1927

Deze kaart met daarop de zomerwoningen van Nes is in 1939 gemaakt door de aannemer Johannes Wildervank.

Bezoek ook de website van De Mispel van Klaas Nobel 

Interessant? Met 1 klik blijft u op de hoogte van de rijke Amelander historie: Follow @AmelandHistorie