Door Klaas Nobel

"N.V. Mij. tot levering van Electrische stroom op Ameland gevestigd te Hollum (A)"

Hollum zat in 1930 nog steeds zonder stroom maar in 1931 vroeg Sjoerd Lublink uit Hollum een vergunning aan bij de gemeente Ameland om in Hollum stroom te mogen leveren. Hij zette echter niet door en in 1932 vroeg Teije Smedes een concessie aan bij het Provinciaal Electriciteitsbedrijf in Leeuwarden. Hij was smid en had later een winkel in huishoudelijke artikelen en een rijwielhandel in Surhuisterveen. Maar ook Tjip Nagtegaal uit Hollum, die een wasserette runde en ook met stroom pionierde (hij leverde bv. de bakkerij van v.d. Laag stroom) wilde in Hollum stroom gaan leveren. Het gemeente bestuur richtte zich tot de commissaris der koningin met het verzoek in geval van "gelijk voordeel voor de bevolking" de concessie aan Nagtegaal te geven.

In augustus 1933 nodigde Smedes het gemeente bestuur en de inwoners van Hollum uit voor een voorlichtingsbijéénkomst over elektriciteit in herberg de Zwaan. Maar ook Tjip Nachtegaal verstuurde een circulaire met daarin zijn aanbod met concurrerende prijzen. Om de bewoners medezeggenschap te geven in beslissingen over bijvoorbeeld de tarieven en de openbare verlichting, bood Smedes de gemeente 25% van de aandelen aan van de door hem en zijn broer Lubbert op te richten "N.V. Mij. tot levering van Electrische stroom op Ameland gevestigd te Hollum (A)". Uit de reactie van B&W maar ook in de rondvraag tijdens de raadsvergadering van 30 juni 1934, bleek dat veel eilanders moeite hadden met het gunnen van de concessie aan iemand van de vaste wal en dat ze hierover dus geen voorstel aan de raad hoefden te doen.

Intussen was de termijn van de concessie verlopen, maar gesteund door de overheid begon Smedes toch met het aanleggen van het net. De concessie werd verlengd en in februari 1935 startte de centrale alvast in een houten schuur op het door Smedes aangekochte stuk grond vlak naast de in 1923 gebouwde zuivelfabriek. Hierin stond één 20pk Lister met dynamo met een vermogen van plm. 20 kW en er waren zes aansluitingen in het dorp. Tijdens de bouw van de centrale met woonhuis, door aannemer Marten Faber, woonde de familie Smedes in de Burenlaan. In het nieuwe bedrijfsgebouw werden twee 20 pk. diesel motoren geplaatst, ook van het merk Lister uit Engeland en met dynamo’s van Smith uit Slikkeveer. De officiële opening van de eigenlijke centrale vond plaats in augustus van dat jaar. Het aantal aansluitingen was toen gegroeid tot 20; als bonus kreeg iedere nieuwe aansluiting een elektrisch theelichtje!

Duinoord bij Hollum

Het net werd al snel uitgebreid naar de zomerhuizen van het toenmalige Duinoord, bij de zuidelijke kaap in de duinen ten westen van Hollum. De vuurtoren had eigen generatoren en werd pas veel later aangesloten op dit elektriciteitnet. Het radiodistributienet werd overgenomen van Leen Brouwer uit Nes. Dit net kwam in beheer van zoon Piet Smedes. Dochter Lutske verzorgde het bijstellen van de ontvangst van de radio signalen. De behoefte aan elektriciteit groeide snel en nog voor de oorlog werd er een gedeelte aan de kleine centrale gebouwd voor de plaatsing van een 40 pk. Lister.