Fries Waddenproject: onderzoek naar DNA van Amelanders
Het gebruik van DNA voor genealogisch onderzoek wordt steeds populairder. Dit soort onderzoek wordt genetische genealogie genoemd en biedt kansen voor genealogen die in hun onderzoek vastlopen. Al een aantal jaren bestaat er het Fries Waddenproject dat zich specifiek op genetische genealogie van de mannelijke bewoners in het Waddengebied richt. Alle Friese Waddeneilanden en hun achterland vallen binnen het interessegebied van dit project. Wat is het doel van dit project? En wat voor conclusies kunnen er uit zo'n onderzoek getrokken worden?
Doel van het Friese Waddenproject
Het Friese Waddenproject is bedoeld voor de gehele reeks Friese eilanden en hun achterland. Eigenlijk het hele zuidoostelijke kustgebied van de Noordzee dus. Van Zwin tot Denemarken. Dit project heeft als doel om te zien wie in vroeger tijden in Friesland en op de Friese Waddeneilanden leefden. Aangezien vanuit dit gebied in de 19e en 20ste eeuw veel mensen naar Noord-Amerika vertrokken is er ook een duidelijke link met de Verenigde Saten, waar dit type onderzoek zeer populair is. Het succes van het project hangt samen met het aantal mannen dat aan het onderzoek meedoet. Zo kan de herkomst en verwantschap tussen deelnemers vastgesteld worden en kan genealogisch onderzoek gecontroleerd worden.
Y-chromosoom
De Y-DNA-test kijkt naar DNA van het Y-chromosoom, dat wordt doorgegeven van vader op zoon en wordt alleen gevonden bij mannen. U kunt een illustratie hier bekijken:https://www.familytreedna.com/inheritance-chart.aspx. Vrouwen hebben geen Y-DNA, en dus kunnen vrouwen niet worden getest op de vaderlijke lijn. Als u een vrouw bent en meer zou willen weten over uw vaderlijke lijn, zou u via een broer of een mannelijk familielid kunnen worden getest. Y-DNA kan nuttig zijn bij het controleren van gemeenschappelijke afstamming tussen twee mannen, het vinden van genetische neven op de vaderlijke lijn, en het bepalen van de geografische oorsprong van de directe mannelijke lijn. Vrouwen kunnen overigens wel hun vrouwelijke lijn laten bepalen via Mitochondriaal DNA-onderzoek.
Voor Y- DNA genealogie (alleen voor mannelijke lijn) zijn verschillende insteken.
1. een grote database met veel kans op overeenkomsten/matches aan de hand van herhalingen van bepaalde merkpunten ( STR - markers)
2. gericht onderzoek naar vraagstukken in de eigen stamboom aan de hand van STR-markers en een aantal andere testen
3. een speurtocht in de stamboom van alle mensen aan de hand van puntmutaties (SNP) en de plaats daarin van de eigen stamboom.
Massale deelname en het aan elkaar knopen van verschillende families door gemeenschappelijke stamvaders, al dan niet hypothetisch. Maar daarvoor moeten er wel veel meer mensen meedoen.
Wat 2 en 3 betreft, dat zijn projectjes die men zelf moet doen, maar waarbij de begeleiders van het project u graag willen helpen.
Dus meedoen geeft niet direct resultaat omdat voor een “match” minimaal twee mensen nodig zijn die zich hebben laten testen. Als iedereen blijft wachten op een ander die eerst moet testen, schiet het dus niet op. Dan is er niets om te vergelijken.
Hoe kunt u meedoen?
De testen zijn heel gemakkelijk via internet te bestellen. Fries Waddenproject heeft tot nu toe goede ervaringen met FTDNA.com, een Amerikaans bedrijf. Wat kosten/kwaliteit betreft met $149 voor 37 markers, een eigen site en veel informatie, scherp geprijsd. Veel goedkoper dan bijvoorbeeld het dure en beperkt, bruikbare project van de NGV. Een paar keer per jaar is er gedurende een week, een aanbieding van $119 voor 37 markers. Vervelend is wel dat de dollar nu veel duurder is geworden, waarmee de testen voor Europeanen ook veel duurder zijn.
Een aantal dagen na het bestellen, ontvangt de deelnemer een kit, twee swabs, twee potjes, instructie en een formuliertje. Indien men problemen heeft met bestellen of de Engelse instructies, ook dan helpen de begeleiders van de Fries Waddenproject graag mee.
Nadat de deelnemer de test heeft teruggestuurd, krijgt die toegangscodes voor zijn eigen internetpagina bij FTDNA. Hierop verschijnt dan na zo’n anderhalve maand de uitslag. Hoewel het in sommige gevallen ook langer kan duren. Een reeks van 37 cijfers die binnen de grote DNA database van FTDNA wordt vergeleken. Het overige DNA van wat u heeft opgestuurd, wordt automatisch opgeslagen voor 25 jaar. Dit is erg handig voor eventuele vervolgtesten. De deelnemer hoeft dan geen nieuw monster op te sturen. Indien de deelnemer dit niet wil, kan hij ook direct opdracht geven tot vernietiging van zijn monster. De deelnemer is vrij in het bepalen wat hij wel en niet openbaar wil hebben op zijn pagina en in de projecten.
Verder wordt het DNA van een deelnemer niet voor andere doeleinden gebruikt. Alleen ter ondersteuning van genealogieën door het vergelijken van markers, dus voor de genetische genealogie.
Voordelen van genetisch genealogisch onderzoek
Het Frisian Waddenproject heeft tot nu toe al een aantal bijzondere resultaten opgeleverd. Zo kan op basis van het DNA vastgesteld worden hoe betrouwbaar een genealogisch onderzoek is. Stel voor dat uw stamboom in mannelijk lijn tot 1700 teruggaat en bij één gemeenschappelijke voorvader uitkomt. Er is uitgezocht dat deze man twee zoons heeft waaruit twee apart families/takken zijn voortgekomen. Dan kan het DNA van de mannelijke nazaten van beide takken met elkaar vergeleken worden. Vervolgens is het de vraag of er een match is. Ja, betekent dat de genealogische gegevens juist zijn. Nee, betekent terug de archieven in!
Binnen dit project hebben mensen met hun eigen familieprojecten zeker succes geboekt. Door familierelaties te bewijzen of juist te ontkrachten. Voor één familie ook een biologische vader van een geëcht kind gevonden, mede door vernoeming en omdat de Amerikaanse tak van de betreffende familie zich massaal had laten testen.