Gevonden scheepswrak op het strand bij Ballum op Ameland
16-07-2015 13:32
Gisteren is door de lifeguard R. Jonkers van de KNRM op het strand bij Ballum een scheepswrak gevonden. Het scheepswrak heeft een dubbele houten bodem. Ook de balken van de onderste bodem zijn zichtbaar. Het wrak is met hoog water te zien en ligt ongeveer 500 meter ten westen van de strandopgang van Ballum. Gisteren heeft burgemeester en strandvonder Albert de Hoop van Ameland het wrak al bekeken en een foto getweet.
Onderzoek
Het wrak wordt momenteel door museum Sorgdrager onderzocht. Het wrak is ongeveer 8 meter lang en 2 meter breed. Alleen het vlak van het oorspronkelijke schip is bewaard gebleven, de kop en kont en zijkanten ontbreken. Opvallend zijn de houten pennen aan de beide zijden van het schip waarmee de wand vast zat. Deze pen- en gatverbindingen zijn duidelijk op de foto's te zien. Klik hier om foto's van het wrak te bekijken.
Op deze foto's is de exacte locatie van het scheepswrak (dankzij GPS) met een blauwe stip aangegeven.
Wrak behouden
Het scheepswrak is door erosie en de zakkende bodem aan de oppervlakte gekomen. Als het wrak niet door mensen met zand wordt bedekt, zal dit later alsnog onder invloed van de zee en wind gebeuren. Dit is ook beter voor het behoud van het wrak aangezien blootstelling aan zonlicht en zuurstof schadelijk is.
Geen metaal rondom het wrak
Inmiddels is al een gedeelte van het wrak onder het zand verdwenen. Ook is er met een metaaldetector gezocht waarbij geen metaal rondom het wrak is gesignaleerd. Het wrak heeft dus geen schroeven. Mogelijk zegt dit iets over de ouderdom van het wrak en wat voor schip het was.
UPDATE 6-10-2015, Datering van het wrak
Gisteren ontvingen we een reactie van Axel Heinze, wetenschappelijk medewerker van het 'Museum am Meer' in Esens (Ost-Friesland), die de beelden en de opname van het wrak bekeek. Hij reageert (vertaald uit het Duits):"Mijn indruk is dat het wrak middeleeuws is omdat er geen ijzer gebruikt is en er dubbele nagels gebruikt zijn wat daar kenmerkend voor is. Het wrak moet in ieder geval hersteld worden. Het lijkt relatief stabiel maar kan beter niet in direct contact met zonlicht komen. Het moet langzaam drogen. Een datering kan via dendrochronologie* vastgesteld worden. Aangezien het wrak van eikenhout is, kan tegenwoordig zelfs de herkomst van het hout vastgesteld worden."
*) Dendrochronologie is een wetenschappelijke discipline die zich met de datering van houten voorwerpen bezighoudt op basis van de groeiringen in het hout.
Het laatste woord over de datering is nog niet gezegd. De pen- en gatverbindingen op het wrak werden eeuwenlang gebruikt - ook nog na 1500 - dus kan alleen dendrologisch onderzoek door de Rijksdienst voor Culturele Erfgoed een nauwkeurige datering geven. Ook de afstanden tussen de spanten en de maatvoering kunnen een indicatie geven om wat voor type schip het gaat.
Ondertussen verdwijnt het scheepswrak langzaam onder het zand. Daardoor rot het wrak minder snel weg. Over de bestemming van het wrak is nog niets bekend. De Amelander musea hebben nauwelijks ruimte om het wrak een plek te geven. Als het wrak zal worden geconserveerd, is de kans groot dat het wrak met een onbekende bestemming naar de vaste wal gaat.
UPDATE 16-10-2015, informatie van Rijksdienst voor Culturele Erfgoed
Vandaag hebben we van de Rijksdienst voor Culturele Erfgoed nieuwe informatie over het scheepswrak ontvangen. Volgens scheepsarcheoloog drs. L. Koehler is het wrak een deel van een boord van een vrij groot schip. Dit baseren ze op de gelijkmatige afschuining van de spantkoppen. Waar mogelijk een potdeksel aan bevestigd was en aan de plank in lengterichting. Aan de buitenzijde van het boorddeel loopt in lengterichting een dikkere balk, mogelijk een berghout.
Deze waarnemingen zijn enkel op de foto’s en het filmpje van Amelander historie gebaseerd. Een jaarringonderzoek zou een datering van het scheepswrak kunnen geven, laat mw. Koehler van de Rijksdienst voor Culterele Erfgoed ons weten. Of dat onderzoek gaat komen, blijft voorlopig nog even de vraag.
UPDATE 16-11-2015, bevindingen uit onderzoek Amelander musea
Bioloog Johan Krol van het Natuurcentrum in Nes heeft onderzoek naar het scheepswrak op het strand bij Ballum gedaan. Uit dit onderzoek blijkt dat het scheepswrak aangespoeld is, blijkens de aanwezige zeepokken op het hout. Dhr. Krol vermoedt dat het wrak door de dynamiek van de zee tot maximaal 2 kilometer uitgespoeld is. Verder blijkt uit zijn onderzoek dat het wrak een bodemrestant is van de afmetingen 11,20 x 3,92 meter. Via dendrochronologisch onderzoek is vastgesteld dat het oorspronkelijke schip in de periode 1560-1565 van zomereiken gebouwd is. De eikenbomen die hiervoor gebruikt zijn, stonden in Noordwest-Duitsland.
Inmiddels is het wrak uiteengevallen en ligt het weer onder het zand. Stichting Amelander Musea heeft geen concrete plannen met het wrak.