Het nageslacht van Pieter Sipkes de Jong (1826-1912)

Door Anne de Jong

In het jaar 1826 den 16 april is geboren Pieter Sipkes op een zondagavond om 11 uur en gedoopt den 17 april door de Heer H. Schutten. Dit schreef zijn vader Sipke Gerbens de Jong voor in de familie-catechismus. Pieter was het zevende kind van Sipke Gerbens de Jong en Trientje Douwes Metz. In totaal kregen ze elf kinderen. Pieter werd geboren in de boerderij uit 1806 aan de Kooiweg te Buren. Hij is hier ook altijd blijven wonen.
Deze boerderij was in 1806 gebouwd door zijn grootmoeder Antje Sipkes met haar derde man Jacobus Kok. In januari 1817 is deze boerderij door Antje en Jacobus Kok verkocht aan haar zoon Sipke Gerbens de Jong en zijn zakenvriend Jan Scheltema. Sipke Gerbens woonde toen zelf nog op de "Vogelkooy" achter Buren. Hij was landbouwer, gemeente-ontvanger, domeinopzichter en vooral handelaar. Wat hem een behoorlijk vermogen opleverde. In 1832 was Jan Scheltema reeds uitgekocht en bewoonde Sipke Gerbens en Trientje Douwes het huis met boerderij aan de Kooiweg.
Zoon Pieter Sipkes (zie foto rechts) kreeg als bijnaam Sip-Pieter. Al eerder schreef ik over zijn jongste broer Sippe-Teunis. Bij akte van verdeling uit 12 april 1869 na overlijden van zijn vader erfde Sip-Pieter het huis met nummer 20 met schuur en erf te Buren. Kad gem Nes, sectie B no 96, huis en erf groot 6 roede 20 el en no 97 tuin groot 14 roede 20 el. In gebruik bij Pieter Sipkes de Jong. Aangekocht bij onderhandse koopacte 10 januari 1817. Gewaardeerd op 1.900 gulden. Sip-Pieter trouwde op 18 juli 1852 met Janke Foppes Metz (*14 september 1828, +27 juli 1915). Ze staan allebeide op de foto links.
Sip-Pieter was een grote boer voor die tijd. Pieter van de groate skuur, was ook een naam om hem te duiden. Hij had 24 koeien, ook een stier van gekruist Fries ras. Het dekgeld bedroeg destijds 60-95 cent. Bij het hooien had hij wel drie wagens in gebruik. Eén op het land, één in de schuur en één voor onderweg. Pieter was de eerste boer die een maaimachine aanschafte. In omgang met zijn vee had hij blijkbaar niet zo'n goede naam. Mijn oma Gerbentje Kooiker, zijn kleindochter, wist te vertellen dat hij wreed was met zijn vee. Sip-Pieter was ook strandvonder.

.

Op de foto links de familie catechismus van Sipke Gerbens de Jong en Trientje Douwes Metz en op de foto rechts alle geboortes die met tijdstip en naam van de pastoor die het kind doopte werden genoteerd

Links: De grote schuur van Sip Pieter tijdens de afbraak en herbouw tot appartementen. Rechts: Het verhaal gaat dat deze deuren uit het oude Cammingha slot komen. In 1826 was Sipke Gerbens de Jong borg voor Jan Scheltema die het slot voor afbraak kocht. Ze hadden toen gezamenlijk de boerderij uit 1806 in bezit.

Schip op strand

 Het rapport van de redding werd opgemaakt door jonkheer D.W.C. van Heeckeren aan het hoofdbestuur van de N.Z.H.R.M. 

De stranding van de Engelse Schoener “Oreon”, die op 11 december 1872 ter hoogte van Buren op het strand liep. Het stormde hevig uit het noorden, vergezeld van sneeuw en hagelbuyen. Bij de aankomst van de commissie met de boot, werd juist de laatste van zeven schepelingen uit zee aan land gebragt. De landbouwer Pieter Sipkes de Jong en de zeeman Bote Doekes Bakker te Buren hadden zich en wel eerstgenoemde te paard in allerijl, toen de stranding in Buren bekend werd, naar het strand begeven en konden in elk geval aldaar een half uur vroeger dan de reddingsboot zijn. Daar de dag toen aangebroken was, waren zij door de schepelingen ontdekt welke zich daarna op stukken rondhout vastbonden en zich in zee lieten drijven; zij konden alzo het strand niet bereiken, daar de aflopende zee hen telkens terug voerden. De Jong begaf zich toen te paard in zee en wierp hen toen een lijn toe welke Bakker toevallig had meegenomen, en sleepte alzoo bijgestaan door Bakker, zonder eigen levensgevaar te ontzien, achtereenvolgens alle zeven op het strand. – Wij gelooven dat zonder die hulp allen zouden zijn omgekomen, zelfs voor dat de aangekomene reddingsboot ze had kunnen redden, vermits allen zoo afgemat waren dat zij niet meer konden gaan en zelfs de kapitein nu nog ernstig ziek ligt. De kapitein was G. Boucher, komende met steenkool van Newcastle en bestemd naar Zierikzee. Van Heeckeren zou graag zien dat de Jong en Bakker voor de verleende hulp beloond worden. Kan de maatschappij dit toestaan, dan stellen wij voor ieder f 10,- toe te staan.

Bij deze bijzondere reddingsaktie was Sip-Pieter 46 jaar. 

Sip-Pieter en zijn vrouw Janke F. Metz kregen negen kinderen. Eén daarvan was de bekende aannemer Foppe de Jong die samen met zijn vrouw Ieke Mosterman elf kinderen kregen. Vele honderden nazaten zijn er inmiddels. Ik beperk me nu even tot de naskaai van Sip-Pieter zijn dochter Trijntje.
Sip-Pieters Trien (zie foto rechts) oftewel Spies-Trien werd geboren op 4 mei 1867. Zij huwde op 26-jarige leeftijd met Tjeerd Kooiker. Sjapes Tjeerd in de volksmond (zie foto linksonder). Hij is geboren in 1863 en is overleden op 14-12-1924 aan maagkanker. Hij was zeeman. De eerste jaren woonden ze in Nes aan de van Stratenweg. Daar is hun oudste dochter Gerbentje, mijn oma, geboren. Begin 1900 lieten ze door hun zwager/broer Foppe de Jong de boerderij op de driesprong in Buren bouwen. Spies Trien en Sjapes Tjeerd kregen in totaal twaalf kinderen. De dood lag echter voortdurend op de loer. Johanna uit 1896 werd 14 jaar oud, Jacob uit 1897 werd 1 maand oud, Jacoba uit 1898 huwde met Foppe Molenaar maar overleed kort daarna op 27-jarige leeftijd in 1926, de tweeling Antje en Rimkje uit 1899 werden 2 maanden oud, Anna uit 1901 overleed in 1934. Ze kreeg de bof en dat sloeg op haar hersenen. Vervolgens werd ze gek en thuis onhoudbaar. Ze overleed in Franeker. Toen de hoge rekening van haar verblijf bij Spies Trien binnenkwam, moest bijna de boerderij verkocht worden. Pas in de oorlog met de verkoop van een veulen kon de schuld ingelost worden. Dan is er nog een Rimkje, geboren in 1902 die ook maar 1 maand oud werd. Jacob uit 1906 werd in 1927 na een onbeduidende ruzie door een leeftijdsgenoot in de ouderlijke boerderij doodgeschoten. Vlak daarvoor overleed Catharina uit 1908, drie weken na haar zus Jacoba, in 1926. Vader Sjapes Tjeerd was in 1924 al overleden. Wat een drama. Uiteindelijk zijn er maar drie kinderen ouder dan 35 jaar geworden. Dat was mijn oma Gerbentje (* 29-11-1894, +5-12-1980) die trouwde met Jacob de Jong, dat was Piet (* 24-08-1907, +7-03-1998)  die huwde met Trees Boelens en Janke (*30-07-1911, + 20-06-2008) ongehuwd. Ze werden respectievelijk 86 jaar, 90 jaar en 96 jaar oud.

Gerbentje de Jong-Kooiker. Mijn grootmoeder van vaderskant.