Pôllepraat nummer 76 juni 2015
In de rubriek ‘Museumnieuws’ kwam directeur Joop de Jong van de Amelander musea met het bericht dat de Amelander musea volop bezig zijn met het 
digitaliseren van zijn collecties. Daarvoor wordt het programma Adlib gebruikt waarin alle objecten worden geregistreerd. De Jong hoopt later de volledige collectie via de website van de Amelander Musea te kunnen ontsluiten. Het digitaliseren van de objecten is onderdeel van het project ‘Kolleksjes Tichtby’ van Museumfrederatie Fryslân en wordt in de periode 2015-2018 uitgevoerd. Het project wordt door provincie Fryslân gefinancierd.
Het digitaliseren van objecten is geen sinecure. Zo moet de registratie van de objecten volgens internationale afspraken in een eigen systeem geregistreerd worden. Ook wordt er kritischer naar de waarde van objecten voor de musea gekeken. Een aantal objecten zullen terug naar hun eigenaar gaan of worden weggedaan. Daarbij wordt het advies van medewerkers van de Museumfederatie ingewonnen. Het doel is om de eerste resultaten in 2016 op de website van de Amelander musea te plaatsen.
Een bijzondere schenking aan museum Sorgdrager is een centrifuge die voor het afromen van volle melk gebruikt werd. De centrifuge werd door H. Ruygh uit Spanbroek geschonken. De centrifuge werd op Ameland door de zeeman Meindert Kramer gebruikt die met zijn vrouw Sytske Bakker aan de Oosterlaan woonde. Begin 1900 stopte Meindert met varen. Hij werd landbouwer en heeft waarschijnlijk de boerderij van zijn ooms Jan Johannes en Gerbrand Johannes Bleeker voortgezet. Zij overleden respectievelijk in 1902 en 1909. Meindert gebruikte de centrifuge voor het scheiden van de room van de avondmelk. Door de avondmelk met de ochtendmelk te mengen, kon 40+ kaas gemaakt worden. De kaas bewaarde Meindert in een opslag in zijn boerderij. Helaas, weet men niet waar de kaas van Meindert verhandeld werd. Mogelijk weet u dat?
Stichting ‘De Ouwe Pôlle’ is zeer blij met dit bijzondere geschenk en zal het een vaste plek in museum Sorgdrager of juttermuseum Swartwoude geven.
Naast een bijzondere centrifuge werd er wederom een bijzondere schilderij van volksschilder Bertus Bakker uit Hollum geschonken. Dit maal betrof het een schilderij van het oudste huisje van Nes uit 1623 aan de Rixt van Doniaweg. Vroeger woonde in dit pand bakker Eeltje Hofker. Bertus Bakker schilderde, voor zover bekend, alleen dorpsgezichten van Ballum en Hollum. Dit schilderij vormt daar echter een uitzondering op. Het schilderij is niet gesigneerd waardoor aanvankelijk niet met zekerheid vastgesteld kon worden dat het doek door Bertus Bakker vervaardigd is. Volgens de nazaten van Eeltje Bakker, van wie de Amelander musea het schilderij kocht, betreft dit wél een doek van de schilder uit Hollum.
Onder de ingezonden verhalen in de Pôllepraat zat ook een bijdrage van André Staal over een prachtig gedicht ‘Ter herinnering’ dat door Cornelis (‘Cees’) Manje uit Hollum was geschreven. In dit gedicht verwoordt hij de herinneringen aan zijn verblijf in het kinderziekenhuis aan de Sarphatistraat in Amsterdam. Cornelis beschrijft in het gedicht hoe hij in het ziekenhuis terecht kwam en daar negen maanden bleef. Hij kreeg hoge koorts en mocht uiteindelijk weer naar Ameland om aan te sterken. Daar knapte hij weer op en “sprong en dartelde in het rond.”
Ook Ids Polet deelt zijn herinneringen in het stuk “Laatste Oorlogswinter”. Ids beschrijft hoe zijn ouders in het laatste oorlogsjaar besluiten kinderen uit het westen op te nemen die op Ameland werden opgevangen om aan te sterken. Eerst hadden ze een jongetje in huis en later kwam er een meisje. Deze kinderen kwamen via de beurtschipper Olivier van de wal en werden met paard en wagen van Hendrik van Dore Sip naar Nes gebracht. Aan het eind van de oorlog verlieten de Duitsers hun verblijf bij Nes (Excelsior). Ids beschrijft verbeeldend hoe verbaasd de Amelanders waren bij het zien van al het eten dat de Duitsers hadden achtergelaten. Ook herinnert hij zich nog dat enkele Amelanders naar de NSB-burgemeester Bouke Bakker zochten omdat ze bang waren dat hij zou vluchten. Deze burgemeester werd later door Roel Walda uit Hindeloopen vervangen. In Nes werden versierde optochten gehouden. Ook werden er volksspellen in De Vleijen georganiseerd.
Pieter Jan en Tineke Borsch proberen in het artikel ‘Wie was Berend Visser?’ uit te zoeken waar deze Berend vandaan komt en beschrijven zijn levensloop. Aanleiding tot dit artikel was de vraag ‘Wat Rigtje van der Molen op Ameland deed?’ Berend Visser werd in 1866 te Oosterbierum geboren en trouwde in 1890 met Lieuwkje Heeringa. Het stel kreeg drie kinderen maar Lieuwkje overleed in het kraambed na de geboorte van het jongste kind. Vader Pierius Visser overleed in 1896 waarna Berends moeder, Rigtje van der Molen, met Berend steeds mee verhuisd. Berends dochter Tietje wordt in 1911 als onderwijzeres op de OLS in Buren aangesteld. Ze woonde vanaf 1912 aan de Hoofdweg 5 en haar oma Rigtje trekt bij haar in. Vader Berend kwam ook over naar Ameland en trok in 1913 ook bij zijn dochter in. In 1916 vertrok Tietje naar de Beemster en grootmoeder Rigtje gaat met haar mee. Berend Visser ook maar kwam in 1918 al weer terug op Ameland. Eerst zit Berend bij Douwe Brouwer en Pietje Smid in de kost maar later verhuisd hij naar Ballum waar hij bij zijn broer Cornelis aan de Camminghastraat 3 intrekt. Nadat zijn broer na Amerika emigreerde, zette Berend het bedrijf van zijn broer voort. Ook zijn moeder ging weer in Ballum wonen. Zijn moeder Rigtje overleed op 77-jarige leeftijd op 23 januari 1923 in Ballum. Berend verhuisde later naar de Reeweg 25 en had daar een groente- en fruitwinkel. In 1942 verkocht Berend dit pand aan slager Anne Hengst. Berend bleef tot op hoge leeftijd venten met paard en wagen. Hij overleed op 10 april 1950 en werd naast zijn moeder in Ballum begraven.
Onlangs publiceerde Persbureau-Ameland op haar website een artikel over een schilderij die op Marktplaats te koop werd aangeboden. Dit schilderij was 
door Peter Börjeson in 1948 geschilderd. Hij had het gesigneerd en Ballum als onderschrift erbij gezet. Uit onderzoek van Gerbrand Caspers blijkt dit echter onjuist te zijn. Op het schilderij is de Westhoek van Hollum te zien. Ook deed hij onderzoek naar de achtergrond van de schilder. Deze bleek via zijn vrouw aan Ameland verwant te zijn.
Peter Börjeson werd in 1878 in Alkmaar geboren en overleed op 3 november 1953. Hij trouwde in 1902 met Antje Pastoor (1879-1956). Antje was een dochter van Jan Pastoor en Trijntje Ones de Boer (1853-1887). Trijntje Ones de Boer was weer een dochter van One Jacobs de Boer en Rinske Keimpes van der Laag.
Peter Börjeson kwam via de familie van zijn vrouw Antje dus op Ameland. Dat hij per abuis de plaatsnaam Ballum in plaats van Hollum op het schilderij gezet heeft, komt volgens Gerbrand Casper doordat de meeste familie van Antje in Ballum woonde.