Zuster Hofman, vroedvrouw en wijkverpleegster op Ameland van 1925 tot 1957

Tussen 14 oktober 1947 (nieuwe maan) en 29 oktober 1947 (volle maan) moet voor de vroedvrouw op Ameland een drukke tijd geweest zijn. Veel van mijn leeftijdgenoten op het eiland en ook ik, zijn in deze periode geboren. Buiten de stand van de maan hield zuster Hofman, door ervaring wijs geworden, ook rekening met eb en vloed. In samenspraak met dr. Poortenaar, huisarts in die tijd, noteerde ze gedurende drie jaar de waterstanden bij de geboorte van Amelander kindertjes en wat bleek: de meeste baby’s gaven er de voorkeur aan om bij opkomend tij (in de eerste zes uur die vooraf gaan aan de vloed) geboren te worden.

Na haar studie aan de Rijkskweekschool voor Vroedvrouwen te Rotterdam vestigde Akke Hofman zich op 15 augustus 1925 als gemeentevroedvrouw in Hollum. In november 1925 volgde haar benoeming tot wijkverpleegster. Deze dubbele taak heeft ze 24 jaar lang elke dag, bij nacht en ontij, verricht. Daarnaast deed ze er de kraamverpleging bij. In de begintijd waren de omstandigheden op het eiland primitief en zeer gebrekkig. In de Amelander huizen was geen elektriciteit, er was alleen verlichting door middel van petroleumlampen. De bevallingen in oorlogstijd vonden plaats bij kaarslicht. Stromend (zuiver) water was er niet maar zuster Hofman wist zich overal mee te redden. Aan ieder beroep op haar hulp gaf ze gehoor en ze kwam door weer en wind, regen of kou, altijd op de fiets (in mijn herinnering later op de motorfiets).

Bekwaam en met veel liefde verdeelde ze haar tijd tussen bevallingen en ziekten, maar deze dubbele taak vergde veel van haar. Na 24 jaar deze functies uitgeoefend te hebben stelde de gemeente een aparte wijkverpleegkundige aan. De laatste acht jaar van haar werkzame leven kon ze zich helemaal toeleggen op het vak van vroedvrouw, zoals ze was begonnen. Toen ze na 32 jaar de pensioengerechtigde leeftijd bereikte kon ze terugkijken op 679 ‘hartkes’ die ze op de wereld had geholpen, vaak al weer kinderen van de eerste generatie.

Samen met haar oudere zus Geertje bewoonde ze een huis aan de Burenlaan in Hollum. Geertje beredderde de huishouding, zorgde dat de witte verpleegsterschorten keurig werden gewassen, gestreken en gesteven. Ze kookte de warme hap en zorgde voor een rustpunt in het hectische leven van haar zus Akke.

Serenade door ,,Kunst naar Kracht" bij het afscheid van zuster Hofman 1957 v.l.n.r Dirk Schambach, Trientje Smit, Geertje Hofman, Zuster Akke Hofman en Bartle Hoekstra. 

In 1957 nam Ameland afscheid van de zusters Hofman. Ze vertrokken, na een tussenperiode in huize ‘Eb en Vloed’ aan de Badweg en in de ‘Stelp’ te Hollum, naar Leeuwarden voor een rustiger periode in hun leven. Geertje overleed op 13 juni 1969, Akke overleed op 17 juni 1984. Ze liggen begraven op het kerkhof van Jelsum, hun geboortedorp.

© Lia Hoekstra mei 2014