Ameland tijdens de Tweede Wereldoorlog: spionage
Spionage
Tussen 5 september en 22 november 1939 is de 39 – jarige Johannes B. woonachtig in Den Haag op Ameland geweest. Of dit de hele periode is geweest of dat hij het eiland regelmatig bezocht is niet duidelijk. Hij volgt in opdracht van August F. , 44 jaar en ook woonachtig in Den Haag, scheepsbewegingen boven Ameland. August F heeft hem een verrekijker en een radio-electrische zendinrichting verstrekt om hem zo gegevens van Duitse schepen door te kunnen zenden. Ook telefonisch worden gegevens doorgebeld. De inlichtingen worden door August F. aan Frankrijk en Engeland doorgegeven.
Het zal de eilanders zeker opgevallen zijn en Johannes wordt in de kraag gegrepen. Op 13 maart 1940 vindt een eerste rechtszitting plaats van de Leeuwarder rechtbank.
De zitting vindt plaats achter gesloten deuren zodat we nieuwsgierig moeten blijven naar wat daar gezegd is.
Uiteindelijk wordt Johannes B. op 10 april 1940 veroordeeld tot 6 maanden gevangenisstraf onder aftrek van het voorarrest en August F. krijgt 2 jaar gevangenisstraf opgelegd.
Hoe het de beide mannen is vergaan tijdens de Duitse bezetting is ons helaas niet bekend. Wel hebben de beide mannen hoger beroep aangetekend tegen de uitspraak. Of dit nog is behandeld zullen we nog eens moeten uitzoeken.
november 2014 red.: citaat uit het volledige artikel van Dr. Lou de Jong:
Van Oorschot wist vermoedelijk niet dat Stevens door bemiddeling van één van zijn Nederlandse helpers, A. de Fremery, reeds in de zomer van ’39 een geheime radio-ontvanger en -zender in bedrijf gesteld had die bediend werd door een handelsreiziger, J. Broers, die zich bij de Fremery gemeld had op grond van een advertentie waarin deze een goede positie in het vooruitzicht gesteld had. Waar de zender voor gebruikt werd, weten wij niet; wèl, dat hij begin september ’39 uit zijn laatste vooroorlogse standplaats Delfzijl naar Nes op Ameland overgebracht werd, waar Broers zijn intrek nam bij een oud-politieman, bewerend dat generaal van Oorschot van zijn werk afwist: berichten over passerende Duitse schepen moest hij radiografisch naar Den Haag doorgeven. De oud-politieman belde GS III op: daar wist men van niets.
Zo liep Broers op Ameland met de geheime zender die de Fremery, een van Stevens’ agenten, hem gegeven had, spoedig tegen de lamp: verdacht van spionage, werd hij gearresteerd; hij noemde de naam van zijn opdrachtgever: deze werd ook opgepakt. Beiden werden begin ’40 door de rechtbank te Leeuwarden
veroordeeld, maar op 10 mei vrijgelaten; het dossier werd toen verbrand.
De Duitsers wisten Broers weer te arresteren: hij kreeg levenslang1. Onder de indruk van het Venlo-incident had overigens Vrinten, de grote helper van de
verdwenen Stevens, nog zijn best gedaan om de bezwarende zender van Ameland weg te halen: hij was er net te laat verschenen.