Arrensleerijden

De arrenslee op Ameland

Zodra er genoeg sneeuw ligt, worden de arrensleeën uit de schuur gehaald, de bellen van de spijker getild en de paarden ingespannen. Ameland houdt van arren en er zijn genoeg sleden en paarden om dat enthousiast te kunnen doen. Bij voldoende sneeuw schrijft de arrensleecommissie een wedstrijd uit waar alle arrensleden van het eiland verzamelen. Lang niet elk jaar ligt er genoeg sneeuw om de wedstrijd te kunnen glijden en dat maakt dat de arrensleewedstrijd een bijzonder evenement op het eiland blijft.

Door Jeanet de Jong

Arrensleewedstrijd
Op Ameland werkten de boerenbedrijven voorheen met paard en wagen en in de winter met paard en arrenslee. Er zijn veel minder boeren dan een eeuw geleden, maar de paarden bleven: als rijpaard, reddingbootpaard en fokpaard. De arrensleden bleven ook en in de tweede helft van de twintigste eeuw en het begin van de eenentwintigste eeuw waren er diverse timmerlui en hobbyhoutbewerkers die voor zichzelf of in opdracht een slee maakten. Op het eiland glijden daardoor antieke en nieuwe sleeën. Als er voldoende sneeuw ligt, schrijft de arrensleecommissie een wedstrijd uit.

Slee

Ameland heeft zijn eigen type slee, met glijders die wijd uit elkaar staan. Daar kun je goed mee door sneeuwduinen snijden. Amelander sleeën hebben vaak een uit hout gesneden beeld voorop in de vorm van bijvoorbeeld een zeepaard of leeuw en soms met de initialen van de eigenaar. De kleuren van de sleeën van Nes en Buren zijn overwegend groen en die van Hollum en Ballum lichtblauw van buiten en rood aan de binnenkant van de bak. 

Belsleeën
De gemeente wijst bij sneeuwval het fietspad langs de Verbindingsweg Nes-Hollum aan als arrensleeroute. Daar wordt dan niet gestrooid zolang het college van burgemeester en wethouders dat verantwoord achten. Fietsen kan dan even niet, maar dat is toch al niet aan te bevelen bij winterse omstandigheden. Zodra het kan worden de paarden voor de slee gespannen en zijn de sleebellen te horen in de dorpen en daarbuiten. 

Sneeuw
Voor een wedstrijd is een goede laag sneeuw nodig. De hoeven van de paarden en de ijzers van de slee snijden door de sneeuw. Er moet een dikke laag liggen, zodat er niet tot op het gras geard wordt. In 2005 was het koud en had het gesneeuwd, maar de laag was te dun en er was een lichte dooi ingevallen. De arresleecommissie verhuisde toen ladingen sneeuw naar het wedstrijdterrein om de wedstrijd toch door te kunnen laten gaan. In 201o werd er ook een wedsttijd uitgeschreven. Voorlopig de laatste op het eiland.

De commissie bestond in 2005 en 2010 uit:

• Piet van Tuinen;
• Gerrit Willem Nagtegaal;
• Douwe Molenaar.

Vliegveld Ballum
De wedstrijd vindt traditioneel plaats op het vliegveld bij Ballum. Het jaar 2005 was een gedenkwaardig jaar. Dat jaar vonden er twee wedstrijden plaats, één in maart en de tweede in december. Twee winters na elkaar viel er genoeg sneeuw voor de strijd en toen de dooi inviel, werd er sneeuw verplaatst om de wedstrijd alsnog doorgang te kunnen laten vinden. De volgende wedstrijd was pas vijf jaar later. In 2010 lag er meer dan genoeg sneeuw om een spannende strijd te organiseren.

Afvalrace
De wedstrijd bestaat uit een afvalrace. De sleeën moeten over een baan van 200 meter getrokken worden. De tegenstanders rijden twee keer tegen elkaar. De winnaar gaat door naar de volgende ronde. Wanneer beide sleeën een keer winnen, volgt een beslissende kamprit.

Kampioensbeker van Ameland
De strijd gaat om de eer en om een zilveren kampioenswisselbeker. De wedstrijd van 2010 was een spannende voor Theo IJnsen. Hij won de twee wedstrijden in 2005 en als hij die van 2010 ook zou winnen, mocht hij de wisselbeker houden. De beker is een waardevolle trofee die door gemeente Ameland wordt gesponsord. De namen van de winnaars staan er in gegraveerd. IJnsen wint hem in 2010 niet. Zijn paard gaat in galop en dat betekent dat de menner het paard moet inhouden. Galopperen is niet toegestaan, de paarden moeten draven.

Januari 2010
In januari 2010 winnen Pieter Lublink en Irma Lublink-Visser uit Hollum. Zij nemen de wisselbeker mee naar huis. In de finale winnen ze van Hans Kuperus en zijn slee. De volgende naam die in de zilveren beker wordt gegraveerd is die van Pieter Lublink. Lublink mag de wisselbeker echt de zijne noemen als hij de eerstvolgende twee wedstrijden wint of in totaal vijf wedstrijden eerste wordt.

Trofee
De trofee rouleert sinds 1953.
Op de buitenkant van de kelk staan de volgende namen:

• J. Engels 11-2-'53
• F.J. van Tuinen 4-2-‘54
• F.J. van Tuinen 19-1-‘55
• J.P. Faber 15-2-‘56
• P. de Boer 8-1-‘63
• J.D. Bakker 13-1-‘68
• Jac. Wijnberg 6-1-‘79
• Jac. Wijnberg 23-12-‘81
• A.G. Barf 24-2-‘94
• Theo IJnsen 6-3-2005
• Theo IJnsen 29-12-2005
• Pieter Lublink 9-1-2010

Nobel
De prijsuitreiking vindt traditiegetrouw plaats op de avond na de wedstrijd in café Nobel in Ballum. Daar wordt een slokje gedronken en een hapje gegeten en een bellentuig verloot onder de aanwezige deelnemers. In 2010 doen er 38 sleeën aan de arresleewedstrijd mee. De oudste slee is die van Douwe Bakker uit Hollum, met een grijnzende leeuw als sleebeeldje voorop. Voor de Amelander sleeliefhebbers is het sindsdien wachten op de juiste condities.

Bijna weer arrensleewedstrijd
Bijna was er op zaterdag 3 maart 2018 weer een arrensleewedstrijd. Eerder die week maakte de arrensleecommissie bekend dat er een wedstrijd zou worden gereden en dat deelnemers zich uiterlijk vrijdag 2 maart tot 20:00 uur konden aanmelden. De Waddeneilanden waren al een week in de greep van de Russische beer en de lake-effect snow had een laagje van tot wel 19 centimeter sneeuw gebracht. Maar toen kwam de harde wind die het vliegveld kaal woei, waardoor er voor de arren niet te sleeën viel. Op vrijdagmiddag werd de wedstrijd afgeblazen. Ameland zal moeten wachten tot een volgende winter.

 Bekijk hieronder een filmpje uit 2018