Gebrandschilderde ramen van de hervormde kerk in Hollum uit 1679
In 1679 werd voor de pas herbouwde kerk in Hollum 36 gebrandschilderde ramen gemaakt. De hervormde gemeente van drie dorpen Hollum, Ballum en Nes schonken elk 12 ramen met daarop de namen van de bestuurders van elk dorp. Elk dorp had in die tijd 2 volmachten, 2 burgemeesters en een vroedschap van 8 personen. De volmachten en burgemeester voerden het dagelijks bestuur uit. Alleen bij bijzondere gevallen kwam het voltallige 12-koppige dorpsbestuur bijeen.
De meeste ramen doorstonden de "Tweede Beeldenstorm" tijdens de Franse bezetting van 1795-1813. De Fransen en patriotten verafschuwden alle beeltenissen die aan de wereldlijke macht van edelen herinnerden. Onder het mom van egalité werden op Ameland o.a. de wapens van de familie Oranje-Nassau en de Van Cammingha's verwijderd. De gebrandschilderde ramen in de hervormde kerk te Hollum werden gelukkig bespaard. Hoewel enkele raampjes of ruitjes door vandalisme in de afgelopen eeuwen kapot zijn gegaan, mag het een wonder heten dat de meeste raampjes in goede staat bleven. Op de ramen stonden namelijk geen familiewapens maar een scheepje en een huismerk als helmteken. Zo werden ze niet door de Fransen als werelds gezien.
In de jaren 1880 was de kerk, na 200 jaar, behoorlijk in verval geraakt en nodig aan een opknapbeurt toe. Daarop besloot de kerkenraad, die krap bij kas zat, de gebrandschilderde ramen van de hervormde kerk te verkopen. De ruitjes werden uit hun lood gehaald en verkocht aan een antiquair. Van de opbrengst werd de hervormde kerk gerestaureerd. Een tijdlang werd niets van de raampjes vernomen. Totdat in de jaren 1990 er zes gebrandschilderde ramen bij het Scheepvaartmuseum in Amsterdam opdoken. Ook was er eentje in het bezit van een antiquair. Aangezien deze ramen niet door de hervormde gemeente gekocht konden worden, besloot het toenmalige kerkbestuur 6 ramen bij broeder Aquino van Dijck in Wolvega te laten reconstrueren. Nu hangen deze 6 replica's al bijna 20 jaar in de hervormde kerk. Bekijk de replica's in dit filmpje en een origineel raam uit 1679 (!):
Bij de verkoop van de ramen eind negentiende eeuw bleken de ruitjes van de ramen verkeerd in elkaar gezet te zijn. Daardoor zijn de onderschriften met de namen van de 36 bestuursleden verkeerd geplaatst. Ook de andere ruitjes zitten op de verkeerde plek. Een raam kan de ruitjes van drie andere ramen bevatten.
In 2012 werd er voor De Sneuper onderzoek naar de gebrandschilderde ramen gedaan. Dankzij de hulp van experts zijn vijf nieuwe gebrandschilderde ramen "ontdekt". Van de 36 oorspronkelijk gebrandschilderde ramen weten we nu hoe er dertien ramen uitzien. Ook kan op basis van deze ramen, waar de ruitjes van andere ramen in zitten, negentien gereconstrueerde namen van de bestuurders gemaakt worden. Zo hebben we de helft van de namen van het eilandbestuur kunnen achterhalen.
De hoop is dat in de toekomst meer originele raampjes ontdekt zullen worden. Daarbij is de toenemende digitalisering een positieve ontwikkeling!