Uit de rijke historie van Ameland - Jan Bleeker

Wanneer je een onderzoek start naar de herkomst van je familie op Ameland, waarvan nog weinig bekend is, eindigt het vaak met het samenstellen van een stamboom. Het bracht mij naar de archieven van Ameland, Haarlem, Amsterdam, Leeuwarden, Leer en Holtland (beide laatste archieven in Oost-Friesland Duitsland) en is later nog aangevuld met gegevens van het Genealogienetz op het Duitse internet.

En altijd verbonden met de zee.

De oorspronkelijke familienaam blijkt Simering(s) te zijn. Door Jacob Jurjens (geb. als Jacob Jurgens Simering in 1703 te Leer), die zich op Ameland vestigde, wordt echter deze familienaam daar niet door hem gebruikt. Wel enkele van zijn dochters, die op Ameland waren geboren, gebruikten deze oorspronkelijke familienaam toen zij in Amsterdam als diensbode werkzaam waren onder de naam Sijmering. Hij was zeeman en op Ameland wagenaar, gecommiteerde der wagenaars, burerechter van Hollum en huisman.

Een wagenaar langs het strand.

In 1772 koopt zijn oudste zoon Jacob Jurjens in Hollum een groot "bleekveld". Dat is waarschijnlijk de reden geweest dat hieruit in 1816 de familienaam Bleeker is ontstaan.

Alhoewel de samengestelde stamboom van de Amelandse familie Bleeker uiteindelijk veel uitgebreider is geworden, volgt hieronder alleen mijn rechtlijnige afstamming van 14 generaties die ik tot nu toe gevonden heb.

Enkele etsen waarin het beroep "Bleeker" tot uiting komen.

Kopergravure van Jan Luyken (1649-1712) met een stichtelijk gedicht.

In de "Konstge Figuuren" van Cornelis van Noorde (1731-1795), die het nagelaten werk van de Luikens weer oppakte, komt eveneens een z.g. "zinnepop" van het beroep "De Bleeker" met een Bijbelspreuk voor.

In de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag vond ik het bovenstaand boekje, dat omstreeks 1800 te Rotterdam is uitgegeven.

Uit "De schoolplatenserie voor aanschouwelijk onderwijs", van H.J. van Lummel, "De Bleeker" uit 1857. Uitgeverij Kemink & Zn. te Utrecht.

Als Landmeter bij het Woning- en Grondbedrijf van de Philips'Gloeilampenfabrieken te Eindhoven was ik, naast het feit dat mijn voorouders van Ameland kwamen, in de eerste plaats geinteresseerd in het kadastrale geschiedenis van het eiland.

Gravure: C. Huyberts (1725), gedicht: Hendrik Graauwhart.

Al spoedig heb ik hier een omvangrijk historisch onderzoek naar gedaan. Mede door mijn goede connecties bij het Kadaster in Leeuwarden, kreeg ik alle archiefstukken van Ameland te zien. Omdat ik mijn onderzoek zou publiceren kon de inzage bovendien gratis gebeuren.

Het bleek al gauw dat het dorp Hollum een zeer bijzondere kadastrale geschiedenis kende, waar ik me met grote enthousiasme op ging storten.

Vanaf januari 1830 werd een levendige correspondentie gevoerd tussen het Kadaster en de Grietman van Ameland. Op 19 januari 1830 werd de bevolking van "de ophanden zijnde aanvang der opmeting" door het Kadaster op de hoogte gebracht middels het onderstaande schrijven van de Gouverneur van Vriesland:  Van Zuylen van Nyevelt.

Hierboven het z.g. "Schild" van het originele Minuutplan Ballum, sectie B, blad 8, uit 1832, waaronder het dorp Hollum valt.

Mijn onderzoek resulteerde uiteindelijk in het uitgeven van het boek " Hollum 1830-'32, de kadastrale voorgeschiedenis van een dorp op Ameland". Het is in 1985 uitgegeven (149 pagina's).

Dit boek is in 1987 uitgebreid met het aparte hoofdstuk "Ameland te kaart"  (174 pagina's). Het werd als een wetenschappelijk werkstuk aangemerkt en afgenomen door o.m. diverse universiteitsbiblotheken.

In 1990 zijn door mij gedeelten van de  Kadsatrale Minuutplans (de eerste Kadastrale kaarten uit 1830) van alle dorpen en gehuchten op Ameland op 7 aparte tekeningen in kleur opnieuw getekend op de schaal 1:2500. Ze staan onder de knop "Minuutplans 1830-32" sterk verkleind afgebeeld.

Op 19 oktober 1990 zijn deze 7 ingelijste kaarten aan Mr. M.Zonnevylle, voorzitter van "De Oude Polle" en  burgemeester van Ameland, overhandigd.

De overhandiging.

Even napraten bij de koffie.

Al gauw bleek er behoefte te bestaan om lijsten te maken van alle bebouwde eigendommen op Ameland met de namen van de eigenaren en de daarbij behorende omschrijving  uit 1832.

Deze werden door mij, op verzoek van het bestuur van "De Oude Polle", in 1991 verzameld en met kaarten gepubliceerd in het boekwerk:  "Ameland kadastraal 1832" (34 pagina's).

Op de veldwerken van het Minuutplan Ballum B 8 van het dorp Hollum, noteerde de landmeter in de opgemeten percelen de initialen en andere merktekens, om zodoende later de namen van de eigenaren op de juiste wijze te kunnen verwerken.

De met rode stip op het veldwerk aangegeven percelen vermelden een duidelijk rune-teken als huismerk.

De mogelijkheid bestaat dat de landmeter deze tekens ook aantrof als uitgesneden merken op de percelen, het z.g. "naamsnijden" of"naamsteken", wat op Ameland toen nog gebruikelijk was om de vele kleine percelen in de Miede terug te kunnen vinden. Bij nadere beschouwing van deze perceelmerken blijkt dat we hier te maken hebben met oude hand- of huismerken in de vorm van runetekens, die eeuwen lang op Ameland in gebruik bleven. Mooie voorbeelden van dit soort handmerken komen voor in de "Statuten, ordonnantien ende costumen van Ameland" uit 1622, te zien als slotstuk op deze pagina.

Hieronder volgt een opsomming van deze perceeltekens op het kadastrale veldwerk, met de eigenaren van de percelen van het Minuutplan Ballum B 8 uit 1830.

In totaal zijn 7 gedeelten van de Minuutplans uit 1830-32 van de bebouwde eigendommen door mij opnieuw getekend, ingekleurd en overhandigd. Ze staan hieronder sterk verkleind weergegeven. Onder het Minuutplan van Hollum, waarop de oude zeedijk getekend is, is op twee foto's van voor 1915 de toen relatief lage plaggendijk met het drooggevallen Wad bij Hollum afgebeeld. De oorspronkelijke schaal is 1:2500.

Het Minuutplan van het dorp Nes.

Het Minuutplan van het dorp Hollum.

De plaggendijk bij Hollum voor van 1915.

De plaggendijk met het drooggevallen Wad ten zuiden van Hollum van voor 1915 met de kerk en twee grote boerderijen van het type "kattenrug".

Het Minuutplan van het dorp Buren.

Het Minuutplan van het gehucht De Blijke.

Het Minuutplan van "De Kooiplaats".

Het Minuutplan van "De Koornmolen" tussen Hollum en Ballum.

Projectie van kaartgegevens van het Minuutplan uit 1832 en de kaart uit 1807 op een recente luchtfoto van de plaatsen aan de toenmalige rijweg van Hollum waar de Galg (rode punt: A) en de roggemolen van Douwe Cornelis Molenaar (rode punt: C), gelegen waren.  Links daarvan zijn bouwland (rood omlijnd: B), wat nog enigszins in het veld herkenbaar is, en rechts zijn verdwenen boerderij en schuur (D), aan het huidige fietspad tussen de Looweg en de Pietje Miedeweg. 

In de Philips Koerier van 7 april 1988 verscheen het artikel "Aan de zeilvaart in de vorige eeuw is weinig romantiek te ontdekken". Het gaat over hetgeen ik tot die tijd over mijn familie op Ameland had uitgezocht.

Slechts een klein een gedeelte van dit artikel is hieronder weergegeven. Het volledige artikel is te lezen op...

Een bewerkte versie van dit atikel verscheen in juni 1988 in "de Mietbringer" op Ameland.

In het maandblad "Geodesia", van de stichting "Nederlands Genootschap voor Landmeetkunde", werd op 7 april 1988 een wetenschappelijk artikel van mij opgenomen, met als titel: "Een Driehoeksmeting op Ameland anno 1830".

Als blijk van waardering werd deze publicatie door het bestuur met een prijs beloond.

Er wordt hierin de werkwijze beschreven van de methode van Driehoeksmeting op Ameland uit 1830 en een vergelijking met de hedendaagse uitkomsten gemaakt. Deze bleken in die tijd al vrij nauwkeurig te zijn. Ook de de Minuut- en Verzamelplans komen aan bod, alsmede de Minuutveldwerken en de wijze waarop er toen op Ameland gemeten werd. Het wordt toegelicht met diverse originele veldwerken (meetschetsen) en berekeningen uit 1830. Slechts een klein gedeelte van het artikel is hieronder weergegeven. Het volledige artikel is te lezen op...

Van 1 september 1991 t/m 15 januari 1992 werd er door mij, i.s.m. de stichting "De Oude Polle",  een expositie over het oude Kadaster op Ameland, met een begeleidende catalogus, in het museum "Sorgdrager" te Hollum georganiseerd .

Deze droeg als titel: "De Kadastrale toestand op Ameland in de periode 1830-1832".

In het vakblad "Geodesia" verscheen het volgende verslag van de opening van deze expositie.

De in binnen- en buitenlandse archieven gevonden familiegegevens en mijn aantekeningen van gevoerde gesprekken met de toen nog in leven zijnde personen op Ameland van de generatie van mijn grootouders, werden vervolgens door mij uitvoerig beschreven in het boek "Zeilende op 18º 33' Z.B., een kroniek van de Amelandse familie BLEEKER" . Het is in 1996 gedrukt en telt 256 pagina's.

De titel is afgeleid van het tragisch overlijden van Hendrik Jurjens Bleeker, die in 1864, als 2de stuurman op het Nederlandse barkschip "Henrietta", in de Oost-Indische wateren, "zeilende op 18º 33' Z.B." (Zuiderbreedte), een zeemansgraf vond. Hij was net voor zijn vertrek getrouwd met Hebeltje Cornelis Ruigh, die in verwachting was van zijn eerste kind, toen hij naar Indie vertrok en niet weerom kwam.

In dit 256 pagina's tellende boek zijn ook de aanverwante Amelandse families De Rhee en Visser opgenomen. Deze families waren in die tijd zeer nauw betrokken bij de grotevaart (zeil- en stoomschepen), de visserij en het reddingswezen.

Een in het boek opgenomen foto van het laden en lossen op het waddengebied in vroegere tijden.

De roeireddingboot van Ameland in actie bij het wrak van een fregat in 1840. Deze prent hoort bij een gedicht over deze reddingspoging.

De Engelse medaille met het hoofd van Koningin Victoria, uitgereikt aan Cornelis Yzaaks Visser, mijn overgrootvader, voor zijn verdienste tijdens de redding van de "Elmer" in 1860.

De roeireddingboot van weleer.

Om de oude akten te kunnen lezen werd hiervoor een cursus "oud schrift" bij het Streekarchief in Veghel gevolgd.

Het boek begint omstreeks 1580 met de geboorte van Jacob Simering in Ohmstede Oldenburg (Oost Friesland), die trompetter in het leger was. Zijn achter-achter kleinkind Jacob Jurjens (Simering), die in 1703 in Leer (Oost Friesland) werd geboren, vestigde zich op Ameland en trouwde in 1735 met Lijsabeth Johannis De Rhee.  Het was in de bloeitijd van de Amelander Walvisvaart op Groenland.

Verreweg de meeste familieleden werden vanaf omstreeks 1600 op de Algemene Begraafplaats, rond de kerk van Hollum, begraven. Enkelen vonden in Ballum hun laatste rustplaats. Op lang niet alle graven werden in het verleden grafstenen geplaatst.

De historische begraafplaats rond de kerk van Hollum. Foto mevr. T. Borsch-de Boer.

Ook mijn helaas in 2003 overleden echtgenote Dini Noordik is hier begraven en vond haar laatste rustplaats in het nog bestaande graf (toen nog zonder steen) van mijn oom Jacob Bleeker, die in 1917 op een tragische wijze op het Wad om het leven kwam. In 2003 is hier een grafsteen met een verwijzing naar Jacob Bleeker op geplaatst, als de meest rechtse op de foto van de drie eigen-familiegraven. De 3 grafstenen zijn in 2010 volledig opgeknapt.

De familieleden die hier niet begraven werden en veelal een zeemansgraf vonden, waren o.m.:

Tjetze Yzaaks Visser, broer van mijn overgrootvader en matroos op de Nederlandse bark "De Amstel", overleden in 1842, 24 jaar oud, in de Straat Soenda (Nederlands Oost-Indie).

Hendrik Jurjens Bleeker, broer van mijn overgrootvader en 2de stuurman op de Nederlandse bark "Henrietta", overleden in 1864, oud 30 jaar, in de Indische Oceaan nabij Indramaju (Nederlands Oost-Indie).

Yzaak Cornelis Visser, broer van mijn grootmoeder en matroos op de Nederlandse schoener "Havannah Packet", overleden in 1864, oud 15 jaar, in de West-Indische wateren nabij Cuba.

Christiaan Cornelis Visser, broer van mijn grootmoeder en matroos op de Nederlandse bark "Thorbecke III", overleden in 1881, oud 20 jaar, in de haven van Le Havre (Frankrijk) en aldaar begraven.

Pieter Bleeker, mijn grootvader en scheepstimmerman van 1877 t/m 1921, overleden in 1933 te Leeuwarden en aldaar begraven.

Een verzameling van deze gegevens is samengevat in het onderstaande boekje dat in 1998 verscheen (26 pagina's) en is verkrijgbaar bij het museum "Sorgdrager" in Hollum.

Klik hier om de grafstenen van de familie Bleeker te bekijken!

In de loop van 1984 hoorde ik dat Rinske Bleeker en haar neef Jaap Bleeker (beiden nicht en neef van mijn vader en die we vaak bezocht hebben) binnen afzienbare tijd zouden gaan verhuizen naar het bejaardencentrum "De Stelp" in Hollum. Daarmee zou de nog enig overgebleven woning, waarin tot nu toe Bleekers hadden gewoond, naar een vreemde eigenaar overgaan.

Dit bijzondere pand, dat een Rijksmonument is, is gelegen aan de Johannes Bakkerstraat 7 te Hollum.

Hendrik Jacobs Bleeker.

Het pand kwam in 1899 in de familie Bleeker, toen Hendrik Jabobs Bleeker en Neeke Tjepkes Visser het een maand na hun huwelijk kochten.

Het leek mij een goed idee om, zolang zij daar nog zouden wonen, foto's te gaan maken van zowel de buitenkant als van het interieur van het pand, dat toen zeker nog erg kenmerkend was voor wat betreft de traditionele Amelandse bouwstijl en inrichting. Het pand heeft o.m. een prachtige met een tableau betegelde schouw, zoals die hierboven en hieronder vergroot te zien is.

Bovendien was het pand het oudst van heel het eiland en, volgens de muurankers in de voorgevel, gebouwd in 1516. Het leek mij nuttig om ook eens uit te zoeken wie de bewoners door de eeuwen heen waren geweest. Het pand zou in het verre verleden ook dienst hebben gedaan voor bijeenkomsten van de Hernhutters op Ameland, mede gezien de aparte rood-stenen sierboogjes rond de ramen in de voorgevel.

Hierboven een van de tot het interieur van het huis behorende oude familiestukken, die Jurjen Jacobs Bleeker (1856-1914) in zijn zeiltijd heeft gemaakt.

De vroegste bewoner, die ik heb kunnen vinden, was de schipper Claes Douwes Minnes en zijn echtgenote Rimke Poules, die omstreeks 1685 in Hollum werden geboren. 

Bijzonder groot moet het verdriet voor de familie geweest zijn toen mijn oom Jacob Bleeker in de winter van 1917 op het Wad om het leven kwam. Op de dag van zijn begrafenis ontving zijn moeder het bericht van de Koninklijke Hollansche Lloyd dat het s.s. "Salland ", waarop haar man Pieter Bleeker als scheepstimmerman voer, in Het Kanaal door een Duitse U-boot tot zinken was gebracht. Ze wist toen nog niet dat de bemanning was gered en naar Engeland was gebracht.

Na een ziekbed in het Militair Hospitaal te Amersfoort, waar Jacob Bleeker tijdens de mobilisatie was gelegerd als diensplichtig sergeant bij de Infanterie, wilde hij zo gauw mogelijk naar huis. Helaas voer er door de aanwezigheid van ijs op de Waddenzee in januari 1917 geen veerboot meer. Ondanks het feit dat hij nog zwak was en herstellende van zijn ziekte, waagde hij toch om te voet over het zeer slechte ijs naar het eiland te lopen, vergezeld door nog anderen. Het is een groot drama geworden, waarbij mijn oom Jacob het leven liet en waarover men op Ameland nog lang heeft nagepraat.

Een overtocht over de half bevroren Waddenzee.

Op de bovenstaande foto staat sergeant Jacob Bleeker midden in de achterste rij, met een sigaar tussen zijn vingers.

Sergeant Jacob Bleeker, staande in het midden, die viool speelde tijdens het "Arrestanten Diner op 31 Oct. 1915".

Jacob Bleeker, met zijn sergeant-strepen op de mouw, in het donkere uniform.

In het "Waddenbulletin", het kwartaalblad van de "Vereniging tot behoud van de Waddenzee", verscheen in november 2001 een gedicht van mijn hand.

Het onderstaand gedicht is geplaatst op een van mijn foto's van de zeedijk aan de Waddenzee, ter hoogte van Hollum, waar de kerktoren nog net bovenuit kijkt.

Welicht is het gedicht op de foto niet goed leesbaar. Hieronder volgt daarom apart nog eens de tekst.

Mijn grootvader Pieter (Jacobs) Bleeker heeft zijn hele leven gevaren. Hij trok al op 17-jarige leeftijd in 1877 naar zee en heeft dat continu volgehouden tot aan zijn pensionering in 1921.

Ruim 80 reizen heeft hij gemaakt, eerst op zeilschepen en daarna op stoomschepen.

De tocht door het Noord-Hollands kanaal.

Wat mij trof was het feit dat hij zo lang als gewoon matroos gevaren heeft. Pas veel later kreeg hij bij "de Koninklijke Hollandsche Lloyd" ("de Zuud"zoals die op Ameland werd genoemd, vanwege de vaart op Zuid Amerika) de onderofficiersrang van scheepstimmerman. Het zal daarom voor hem een hele toer zijn geweest om een gezin met 4 kinderen te onderhouden, waarvan het grootste deel op mijn oma Truitje Visser neerkwam. Bij deze laatste rederij werd het stoomschip "Salland" in 1917, waarop hij voer, door een Duitse U-boot in Het Kanaal getorpedeerd en tot zinken gebracht. Ze werden door de Engelse torpedoboot-jager "Hope" uit het water gered en veilig overgebracht naar Plymouth.

Kapitein Vreugdenhil.

De pasfoto van Pieter Bleeker in zijn uniform van de K.H.L. op zijn conduite-staat.

Alhoewel ik mijn grootvader niet persoonlijk gekend heb - hij overleed immers al in 1933 - heeft hij bij mij grote bewondering gewekt. Hij heeft op zee een eenzaam leven geleid, vol met ontberingen, zorgen en gevaren, zo blijkt uit mijn onderzoek.

De onderstaande tabakspot maakte mijn grootvader in zijn zeiltijd bij windstil weer als tijdverdrijf.

 van de K.H.L., waarbij hij zich eveneens buitengewoon heldhaftig gedroeg."Tubantia" dat ik nog heb kunnen achterhalen. Vreugdenhil was een jaar daarvoor als 1ste stuurman ook al betrokken geraakt bij de torpedering het s.s. "Mijn levensgeschiedenis",  opgenomen in zijn helaas nooit gepublceerde manuscript "Salland"De bekende auteur van scheepsverhalen A.Vreugdenhil was toen kapitein op dit schip en heeft de ramp met het s.s. 

Al zijn reizen heb ik in archieven terug kunnen vinden met tevens alle zeil- en stoomschepen uit de periode waarop hij voer en zijn conduite-staat bij de K.H.L.

Al dit materiaal heb ik samengevat in het boekje: "Een zeeman komt, een zeeman gaat ...".

Hendrik Jurjens Bleeker voer als 2de stuurman op het Nederlandse barkschip "Henrietta" o.m. naar Nederlands Oost-Indie en vond op 10 januari 1864, "zeilende op 18º 33' Zuiderbreedte", een zeemansgraf.

Eén twee drie, in Godsnaam ....

Hij overleed waarschijnlijk aan de gevreesde scheurbuik en was net op Ameland getrouwd met Hebeltje Cornelis Ruigh, die in verwachting was van zijn eerste kind, toen hij op 4 juli 1863 naar Indie vertrok. Tragisch genoeg heeft hij nooit iets van de geboorte op 30 december 1863 van zijn dochterje Antje, kunnen vernemen. Pas 4 maanden later ontving men op Ameland het bericht van zijn overlijden.

Het onderstaande portret, in Amelandse klederdracht, is van zijn dochter Antje Hendriks Bleeker op volwassen leeftijd.

En hieronder op latere leeftijd. Samen met haar man Willem Jacobs Brouwer werden zij in 1878 eigenaar van het hotel De Zwaan in Hollum.

In de Familie Kroniek was ik al uitvoerig ingegaan op het overlijden op zee van Hendik Jurjens Bleeker in 1864. Aangezien deze uitgave slechts in een beperkte oplage is gedrukt, heb ik over dit voorval en onder de titel: "Een zeeman keerde niet weerom ...." een apart boekje gemaakt en in 2005 uitgegeven. Het boekje telt 20 pagina's en is verkrijgbaar bij het museum "Sorgdrager" in Hollum.

Op de pagina "Hij keerde niet weerom" op deze site valt te lezen dat Hendrik Jurjens Bleeker op het Nederlandse barkschip "Henrietta"  2e stuurman was en in 1864 in de Oost-Indische wateren overleed. Het was de 7e reis van dit schip, die ging van Amsterdam naar Semarang en Indramayu in Nederlands Oost-Indie.

Het schip werd door de bekende aquarelschilder Jacob Spin in 1868 op bovenstaande wijze vastgelegd, zeilende voor de kust van Dover, met de vlag van de rederij ten top.

De "Henrietta" werd op de werf "Het Witte Kruis" te Amsterdam voor de Amsterdamse rederij Jeremias Meyjes en Zoonen gebouwd en liep op 19 mei 1855 van stapel.

Op 22 november 1888, na ruim 33 jaar in dienst te zijn geweest, kenterde de bark, die inmiddels van eigenaar was veranderd, voor Cuxhaven, waarbij de kapitein en 2 bemanningsleden verdronken.

In de tussenliggende periode maakte het schip vele reizen, waaronder naar Nederlands Oost-Indie.

Omdat ik al veel in de archieven omtrent dit schip had gevonden, kon het niet uitblijven om ook dit historisch onderzoek te publiceren in een boekje van 24 pagina's.

Van de 10de reis van Amsterdam naar Padang (Sumatra), onder het gezag van de Amelandse kapitein Jan Rinse Brouwer en met vele Amelandse bemanningsleden aan boord, is het gehele journaal bewaard gebleven. Dit journaal is voor een groot deel in dit boekje opgenomen, zodat een goede indruk wordt verkregen over het dagelijks leven op dit schip. Het is bij het museum "Sorgdrager" te Hollum te koop (24 pagina's) en uitgegeven in 2005.

Totaal zijn er in de periode 2004-2006 ca. 5000 oude foto's uit het archief van het museum Sorgdrager door mij gescand, opgeknapt en op CD gezet.

In het juni-nummer 2005 van het donateursblad "Pollepraat" van de stichting "De Oude Polle" heb ik mijn werkwijze daarvan uitvoerig uiteengezet. Enkele voorbeelden werden hierin aangehaald, om het resultaat van dit omvangrijke werk te tonen.

De onderstaande vergelijking van een detail, als een voorbeeld van voor en na de bewerking, waarbij kenmerkende details nooit verloren mogen gaan, geeft dat goed aan.

Het opknappen van deze foto's is een zeer dankbaar, doch intensief werk geweest. Vaak waren de foto's erg beschadigd of vol met verweringsvlekken. Het lijkt dan alsof de geportretteerden in gehavende en beschimmelde kledij met pokdalige gezichten voor de fotograaf poseerden, i.p.v. in hun keurige zondagse kleren of klederdracht, wat vaak het geval is geweest. Ik heb het opknappen en verbeteren daarvan als een soort van postuum eerbetoon beschouwd aan diegenen die toen zo verwachtingsvol in de lens van de fotocamera keken. Bekende Amelandse fotografen uit die tijd waren Manje, v.d. Peijl en Hesselink.

Een 7-tal voorbeelden van de opgeknapte foto's zijn onder elkaar hieronder te bekijken.

De eerste foto is genomen van Willem Jacobs Brouwer en Antje Hendriks Bleeker (Brouwers Antje en enige dochter van Hendrik Jacobs Bleeker), die in 1878 eigenaar werden van het hotel De Zwaan in Hollum.

De foto hierboven stelt Doeke Bakker (kapitein van de bark "Ardjoeno", waarop ook mijn grootvader Pieter Bleeker heeft gevaren) voor met zijn echtgenote Grietje de Vries uit Ballum. 

Hierboven poseert mijn moeder Hendrika Reintje Kampman omstreeks 1925 bij het Leendertswiel nabij Hollum, toen zij op bezoek was bij haar verloofde Piet Bleeker.

Mijn oom Cornelis Bleeker met vrouw en zoontje Jaap bij de kaap te Hollum (ca. 1925). De rest van de foto's spreken voor zich en geven een beeld van de oude tijd op Ameland.

Hieronder volgt een overzicht van de panden waarin een deel van mijn familie in Hollum destijds heeft gewoond.

De kleurenfoto's zijn van de panden, zoals deze er momenteel uitzien. De zwart/wit foto's zijn van de panden die toen nog door de familie veelal werd bewoond.

Het voormalige pand (een Commandeurswoning uit 1723) van mijn grootouders Pieter Bleeker en Truitje Visser aan de Oosterlaan te Hollum na een grondige restauratie in 1982. Een aardige bijkomstigheid is de latere ontdekking dat er in een steen aan de linker zijde van de voordeur de initialen PB zijn gegrafeerd (van Pieter of Piet Bleeker).

Het zelfde pand omstreeks 1940.

Zijkant van het pand aan de Oosterlaan, met in het midden de voormalige timmerwerkplaats van mijn grootvader, na een grondige restauratie in 1982.

Dezelfde zijkand omstreeks 1940.

Het voormalige pand (een Commandeurswoning/boerderij) van Hendrik Jurjes Bleeker (broer van mijn grootvader) en zijn echtgenote Neeke Tjipkes Visser aan de Johannes Bakkerstraat 7 te Hollum. Het is, volgens de muurankers, tevens de oudste woning van Ameland die in 1516 gebouwd is.

Hetzelfde pand omstreeks 1980.

Het voormalige pand (een Commandeurswoning uit 1735) van  Douwe Gorter en Seijke Jacobs Bleeker (zuster van mijn grootvader) aan de Burenlaan te Hollum.

Het zelfde pand omstreeks 1970.

Het voormalige pand van Jan Dirks Zeper en Alida (Aaltje) Visser (zuster van mijn grootmoeder Truitje) aan de Burenlaan te Hollum.

Hetzelfde pand omstreeks 1940.

Hetzelfde pand maar dan veel eerder, wellicht met Aaltje en Truitje Visser voor het hekwerk.

Het hotel de Zwaan werd in  1772 gebouwd en in 1878 door Willem Jabobs Brouwer en Antje Hendriks Bleeker ("Brouwers Antje", nicht van mijn grootvader) gekocht. De foto stamt uit 1903, waar Willem en Antje met het personeel voor hun hotel op staan. In 1881 logeerde hier Koning Willem III, die een bezoek aan Hollum bracht. In 1925 verbleven er Koningin Wilhelmina, Prins Hendrik en Prinses Juliana bij hun bezoek aan Ameland.

Het huidige hotel de Zwaan.

Op de plaats van het huidige cafe-billard "De Welvaart" aan de Burenlaan te Hollum, stond geheel rechts op de foto de wit geschilderde herberg (een Commandeurswoning uit 1662) van Cornelis Yzaaks Visser en Trijntje Christiaans Bakker (ouders van mijn grootmoeder Truitje Visser), die het pand in 1872 kochten. Het werd in  1884 weer verkocht.

Het huidige cafe-billard "De Welvaart", op de plaats waar eens de herberg van Cornelis Yzaaks Visser stond. 

In het begin van mijn onderzoek konden we, wanneer we op Ameland waren, in het in 1982 gerestaureerde geboortehuis van mijn vader aan de Oosterlaan in Hollum verblijven. Van deze Commandeurswoning uit 1723 heb ik, in 1979, nog voordat het later volledig werd gerestaureerd, de onderstaande inkt-schets gemaakt.

Door de jaren heen heb ik veel natuurfoto's op Ameland kunnen maken. Wat me daarbij in het bijzonder opviel was het bijzondere licht en de prachtige wolkenpartijen, die nergens zo mooi gevormd worden als hier boven land en zee. Niet voor niets werd mede daarom het Waddengebied op 19 juni 2010 tot Wereld-erfgoed verklaard.

Brandganzen boven het Wad bij de Ballummerbocht.

Waterhoos boven de Noordzee nabij het duingebied van Hollum.

Dreigende sneeuwwolken bij de Ballummerbocht.

Weerspiegeling van de wolken op het bijna drooggevallen Noordzeestrand bij Hollum.

Schelpenbank op het drooggevallen Wad bij Hollum.

Zonsondergang boven het Wad bij de pier van Holwerd in de richting van Ameland.

Het Oerd in de richting van Schiermonnikoog.

Omstreeks 1730 werd het verdwenen dorpje Sier, door onderstuiving van oprukkende duinen, die nog niet met helm waren beplant, verlaten. Het kwam, vlak na de 2de Wereldoorlog, door duinafslag weer te voorschijn, ter hoogte van de Badweg bij Hollum, met in de kleiplaten op het strand nog duidelijke sporen van de vroegere bewoning.

Bakker Boukema uit Hollum heeft destijds veel onderzoek gedaan naar de locaties van o.m. de vele putten op het strand. Van hem leerde ik dit unieke gedeelte van het strand al in 1950 kennen, toen ik met mijn ouders bij zijn familie in pension was, en heb daarna zelf ook de vele sporen van Sier ontdekt. Met name in de putten waren nog veel fragmenten van aardewerk te vinden. Omstreeks 1990 was er al zoveel van Sier in de zee verdwenen, dat het zoeken naar putten en aardewerk niet meer lonend was. Ook in het Cultureel-historisch museum Sorgrager zijn nog veel gevonden voorwerpen te bezichtigen van het verdwenen dorpje Sier.

Op de bovenstaande recente luchtfoto staat met een rode lijn de laagwaterlijn aangegeven, zoals die nog liep op de schetskaart uit 1665. We zien tevens dat sinds die tijd hier een fikse duinafslag heeft plaatsgevonden en er veel land in zee verdween, waaronder ook het dorpje Sier. Op de plaats van de rode stip stonden, volgens de schetskaart uit 1665 en de kaart van Pieter de la Rive uit 1731, hier nog de laatste 2 huizen van Sier, die later door brand zijn verwoest.

Op de luchtfoto uit 1950 zijn de huidige hoogwaterlijn en ook de ligging van de 2 laatste huizen van Sier te zien, respectievelijk aangegeven met een rode lijn en een rode stip. Ook in deze periode van 60 jaar is de duinafslag weer fors geweest.

De laatste 2 huizen van het dorp Sier in 1665.

Idem op de kaart van Pieter de la Rive uit 1731 bij de letter L.

Mijn vader vertelde uit familieoverlevering dat de inwoners van het dorpje Sier, dat hoofdzakelijk uit vissers bestond, destijds met hoge hoeden op naar de kerk in Hollum kwamen. Klaarbijkelijk een bijzonderheid in die tijd.

Zie onder de knop "mijn vondsten Sier"  voor het vervolg.

Een overzicht van een deel van mijn strandvondsten, in de periode 1950 - 1990 van het verdwenen dorpje Sier, staat hieronder met 17 foto's afgebeeld. Omdat de werking van de zee na een paar dagen alles weer verstoorde, was haast geboden om de vondsten vast te leggen.

Fragment met bijbehorende scherven van een kogelpot (12e eeuw) afkomstig uit een

 van de putten op de beide z/w foto's.

Halzen van diverse kogelpotten (12e eeuw).

Met de duim bewerkte voeten van geglazuurde kannen.

Met strepen bewerke potscherven van ongeglazuurd zacht aardewerk.

Diverse soorten vislood voor netten en een vishaak.

Enkele nagels (spijkers).

Een tand, 2 kiezen en een bot van vee.

Zeer dun antiek vensterglas.

De hals van een z.g. "Baardman-kruik".

Een bewerkt bekertje (?) van koper of brons ca. 4 cm hoog.

Mijn zoon Peter onderzoekt in 1979 op het strand een put, die is opgebouwd met gestapelde houten tonnen.

Als de vorige foto, maar wel een andere put.

Idem als boven.

Idem als boven.

Een deels ondergestoven put, opgebouwd met rode bakstenen en plaggen.

Twee afdrukken van een hoef van een koe in een kleibank op het strand.

Karrensporen en een ingestorte put in een kleiplaat op het strand.

Word vriend van Stichting 'De Ouwe Pôlle Ameland'. Daarmee steunt u het behoud van het cultuurhistorisch erfgoed op Ameland.

• Ontvang drie keer per jaar onze magazine Pôllepraat vol verhalen over de Amelander cultuur en geschiedenis
• Steun onze musea op Ameland: museum Sorgdrager, museum Swartwoude, het bunkermuseum en de cultuurkerk in Nes
• Met uw bijdrage organiseren wij ieder winter een programma bestaande uit lezingen waaraan u kunt deelnemen
• Onze stichting heeft een ANBI-status (Algemeen Nut Beogende Instelling)

<<< Meld je aan als vriend van de Ouwe Pôlle >>>

• Facebook
• Twitter
• Instagram
• Slideshare
• Youtube
• Amelander Historie Krant (nieuwsbrief)

• Forum Amelander Historie voor al uw vragen over de Amelander geschiedenis en cultuur>>>
• Beeldbank Ameland met ruim 10.000 foto's van Ameland
• Genealogische database met 46.000 Amelanders
• Familiearchief Amelander Historie

Een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen, personen en thema's uit de Amelander geschiedenis